ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿਖੇ ਸੰਭਾਲੇ ਪਏ ਪੁਰਾਤਨ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਸਰੂਪ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪੋਥੀਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲ

ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿਖੇ ਸੰਭਾਲੇ ਪਏ ਪੁਰਾਤਨ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਸਰੂਪ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪੋਥੀਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲ

       ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੰਪਰਕਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚਲਿਆ ਕਿ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਗ੍ਰੰਥ ਕਈ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਸੰਭਾਲੇ ਪਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ, ਮਟਨ ਵਿਖੇ 2 ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਸਰੂਪ ਹਨ। ਇੱਕ ਸਰੂਪ ਊੜੀ ਸੈਕਟਰ ਵਿਖੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛੇਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਪਰਮ ਪਿੜਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਹੈ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਮੇਲਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਬਾਬਾ ਲੋਚਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਬਟੋਟ ਵਿਖੇ ਵੀ ਇੱਕ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਸਰੂਪ ਹੈ। ਅਤੇ ਊਧਮ ਪੁਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਹਨ। ਪਟਿਆਲਾ ਤੋਂ ਤੁਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭਨਾ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਜਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆਪਣੀ 4 ਮੈਂਬਰੀ ਟੀਮ ਦੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਕਰਨਾ ਬੜਾ ਜਰੂਰੀ ਸੀ।
       ਆਉਣ ਜਾਣ ਦੇ ਪੰਜ ਦਿਨ ਤੇ ਪੰਜ ਹੀ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਸਰੂਪਾ ਦੀ ਡਿਜਿਟਲ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਪੰਜ ਦਿਨਾਂ ਨਾਲ ਕੁਲ ਸਾਡੀ 10 ਦਿਨ ਦੀ ਫੇਰੀ ਬਣ ਗਈ। ਅਸੀਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਇਹ ਬਣਾਇਆ ਕਿ ਪਟਿਆਲੇ ਤੋਂ ਜੰਮੂ ਰੇਲ ਜਾ ਬਸ ਰਾਹੀਂ ਤੇ ਅੱਗੋਂ ਟੈਕਸੀ ਕਰ ਲਵਾਂਗੇ। ਜਦੋਂ ਸ. ਤਰਲੋਕ ਸਿੰਘ ਜੰਮੂ ਨੇ ਟੈਕਸੀ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਰੇਟ ਦੱਸੇ ਕਿ ਪ੍ਰਤਿ ਦਿਨ ਟਵੇਰਾ ਦਾ 3000 ਰੁਪਿਆ ਮੰਗਦੇ ਸਨ + ਰੋਜ਼ਾਨਾਂ ਦਾ 100 ਰੁਪਿਆ ਲੰਗਰ ਪਰਸ਼ਾਦਾ, ਇੰਡੀਕਾ ਛੋਟੀ ਗੱਡੀ 2300 ਸੌ ਰੁਪਏ + 100 ਰੁਪਏ ਤੇ 10 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋਇਆ। ਇੱੰਡੀਕਾ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਚਾਰ ਲੋਕ ਤੇ ਪੰਜਵਾਂ ਗੱਡੀ ਦਾ ਡਰਾਈਵਰ + ਸਾਮਾਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੈਮਰਿਆਂ ਲਾਈਟਾਂ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਟੈਂਡ ਆਦਿ ਜਾਣਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਆਉਣ ਜਾਣ ਦਾ ਹੀ ਖਰਚਾ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਬਣਦਾ ਸੀ, ਜਦ ਕਿ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਲੰਗਰ ਪਰਸ਼ਾਦਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜਰੂਰੀ ਖਰਚੇ ਵੱਖਰੇ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਕੈਮਰਾ ਮੈਨ ਨੂੰ ਵੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਆਪਣੀ ਨਿਜੀ ਗੱਡੀ ਆਪ ਹੀ ਚਲਾ ਕੇ ਜਾਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।
       ਕੁਲ 1886 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦਾ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੀਆਂ ਟੁੱਟੀਆਂ, ਕੱਚੀਆਂ ਅਤੇ ਸਿੰਗਲ ਰੋਡ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਅਸੀਂ ਕੀਤਾ। ਜਿੱਥੇ ਊਧਮ ਪੁਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੀ ਟੀ ਰੋਡ ਤੇ ਵੀ 140 ਰੁਪਏ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਦਾ ਟੋਲ ਟੈਕਸ ਦੇਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਸੜਕ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਸਿਰਫ਼ ਮੋਟਾ ਗਟਕਾ ਅਤੇ ਟੋਏ ਹੀ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਢਾਬੇ ਤੇ ਫੁਲਕਾ 15 ਰੁਪਏ ਦਾ ਅਤੇ ਦਾਲ 150 ਰੁਪਏ ਪਲੇਟ ਓਸਤਨ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਅਸੀਂ ਕੰਮ ਤੇ ਗਏ ਉੱਥੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲਈ ਕੋਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤੇ ਨਜਦੀਕੀ ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਹੋਟਲ ਦਾ ਕਮਰਾ 3000 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਘਟ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਖ਼ਰਚਿਆਂ ਦੀ ਤਾਬ ਝੱਲਦੇ ਹੋਏ ਅਸੀਂ ਊੜੀ ਤੋਂ ਪਟਿਆਲਾ ਵਾਪਸੀ ਬਿਨਾ ਰੁਕੇ ਅਤੇ ਬਿਨਾ ਸੁੱਤੇ ਇਕੱਲੇ ਦਾਸ ਨੇ ਲਗਾਤਾਰ 26 ਘੰਟੇ ਕਾਰ ਚਲਾ ਕੇ ਘਰ ਵਾਪਸੀ ਕੀਤੀ। ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦੇ ਮਤਲਬ ਨਾਲ ਬਾਰ-ਬਾਰ ਦੋਸਤਾਂ ਸੰਬੰਧੀਆਂ ਨੂੰ ਤਕਲੀਫ਼ ਦੇਣਾ ਮੇਰੇ ਸੁਭਾ ਦੇ ਵਿਪਰੀਤ ਹੈ ਤੇ ਮੈਂ ਅਜਿਹੀ ਖੇਚਲ ਦੇਣ ਤੋਂ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਬਚਦਾ ਹਾਂ। ਇਸ ਸਭ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਔਸਤਨ 16 ਘੰਟੇ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਬੀੜਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗੰ੍ਰਥਾਂ ਦੀ ਦਾਸ ਨੇ ਖ਼ੁਦ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਸੰਭਾਲ ਵੀ ਕੀਤੀ। ਅਸੀਂ 9 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ 9 ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਦਿਨ ਸਾਡੇ ਆਉਣ ਜਾਣ ਦੇ ਅਤੇ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਦੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 6 ਗੰ੍ਰਥਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਸੰਨ 1900 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੋਲਿਆ ਹੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਗਿਆ ਸੀ; ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਇੱਕ ਇੱਕ ਪੱਤਰੇ ਦੀ ਸਫਾਈ ਅਤੇ ਜਿਲਦਾਂ ਅਤੇ ਜਿਲਦ ਸਾਜੀ ਵਿਚ ਫਸੀ ਪਈ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਸਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕੀਟ, ਪਤੰਗੇ, ਫੁੱਲਾਂ ਦੀਆਂ ਸੁੱਕੀਆਂ ਪੰਖੜੀਆਂ, ਅਨਾਜ, ਮੋਟੇ ਚਾਵਲ ਆਦਿ ਕੱਢੇ। ਬਿਨਾ ਪੱਤਰਿਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਏ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜੁੜੇ ਪਏ ਪੱਤਰਿਆਂ ਨੂੰ ਅੱਡੋ ਅੱਡ ਕਰਨ ਦੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਨਾਜ਼ਕ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲ ਵੀ ਸਰਦਾਰਨੀ ਕਮਲਜੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਸ. ਤਰਲੋਕ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਬੀੜ ਸਾਹਿਬਾਂ ਨੂੰ ਸਿਓਂਕ ਲੱਗ ਚੁਕੀ ਸੀ। ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਟ੍ਰੀਟਮੈਂਟ ਵੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
 ਮਟਨ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਸਾਨੂੰ ਦਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਦੋ ਸਰੂਪ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਹਨ ਪਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਸਾਰੀ ਪੜਤਾਲ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚੋਂ ਪੰਜ ਪੁਰਾਤਨ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਸਰੂਪ ਸਾਨੂੰ ਮਿਲੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੋ ਸਰੂਪਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲ ਲਗਾਤਾਰ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਗੁਰਪੁਰਬਾਂ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਾਰੋ ਵਾਰੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤਿੰਨ ਸਰੂਪਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲ ਲਗਭਗ ਸੰਨ 1900 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਹੀ ਜਾ ਕੇ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਿਸੇ ਸਿੱਖ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਹਿਜ ਪਾਠ ਦੀ ਮਿਤੀ ਪਾ ਕੇ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਵੱਜੋ ਰੱਖੀ ਕਾਗ਼ਜ਼ ਦੀ ਚਿੱਟ ਮਿਲਣ ਤੇ ਹੋਈ। ਇਸ ਦੇ ਪੱਤਰੇ ਆਪਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜੁੜੇ ਤੇ ਚਿਪਕੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਜਿਵੇਂ ਸਤਿਗੁਰੂ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਖੁਦ ਆਵਾਜ਼ ਮਾਰ ਕੇ ਬੁਲਾਇਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਰੂਪ ਵਿਚਹੁ ਪਾਠ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਫਸਾਇਆ ਹਇਆ ਇੱਕ ਸਿੱਕਾ ਵੀ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਢੰਗ ਆਪਣੇ ਕਿਸਮ ਦਾ ਨਵੇਕਲਾ ਹੀ ਮਿਲਿਆ । ਇੱਕ ਸਰੂਪ ਵਿੱਚੋਂ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਸਿਓਂਕ ਵੀ ਜਿਉਂਦਾ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀ। ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸੇਵਾ ਦਾਰ ਸਾਡੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਝੂਠ ਮੰਨਦੇ ਰਹੇ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਠੰਢੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਿਓਂਕ ਹੁੰਦੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਨੂੰ ਕਈ ਕਿਸਮ ਦੇ ਸਵਾਲ ਕੀਤੇ ਕਿ ਕੀੜਾ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਇਸ ਤੇ ਡਟੇ ਰਹੇ ਕਿ ਸਿਓਂਕ ਹੋ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ। ਅਸੀਂ ਚੁੱਪ ਕਰ ਗਏ।
       ਰਾਤ ਨੂੰ ਲਗਭਗ 12 ਵੱਜ ਕੇ 40 ਮਿੰਟ ਤੇ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਤੀਸਰੀ ਬੀੜ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਖੁਦ ਫੋਟੋ ਗ੍ਰਾਫ਼ੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸਾਂ ਅਤੇ ਕਮਲਜੀਤ ਕੌਰ ਤਾਬਿਆ ਬੈਠੇ ਸਨ ਤਾਂ ਬੀੜ ਦੇ ਲਗਭਗ ਅੱਧ ਵਿੱਚੋਂ ਮੈਨੂੰ ਫਿਰ ਸਿਓਂਕ ਦਿੱਖੀ। ਮੈਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਗ੍ਰੰਥੀ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅਤੇ ਸੇਵਾਦਾਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜਗਾਇਆ ਅਤੇ ਬੁਲਵਾਇਆ। ਗ੍ਰੰਥੀ ਸਿੰਘ ਜੀ ਆਪਣੇ ਘਰ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ । ਸੇਵਾਦਾਰ ਜੀ ਆਏ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਿਉਂਦੀ ਸਿਓਂਕ ਦਿਖਾਈ। ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਉਸ ਵੇਲੇ ਬੁਲਾਉਣੇ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਉਸ ਦੇ ਕਲੋਜ ਅਪ ਲਏ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਮੂਵੀ ਵੀ ਬਣਾ ਲਈ। ਸਵੇਰੇ ਅਸੀਂ ਫਿਰ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਈ। ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਉਹ ਸਵੀਕਾਰਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸਨ ! ਖੈਰ ਮੈਂ ਬੀੜ ਸਾਹਿਬਾਂ ਦੀ ਚੰਗੀ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਤੋਂ ਬਚਾਓ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਲਿਖਵਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਕਾਰਵਾਈ ਵੀ ਸਮਝਾ ਦਿੱਤੀ।
       ਸਾਡਾ ਇੱਥੇ ਮਟਨ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਹੀ ਕੰਮ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਦਾ ਵੱਧ ਚੁਕਾ ਸੀ। ਪਰ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਮੇਰੀ ਪਤਨੀ ਕਮਲਜੀਤ ਕੌਰ ਅਤੇ ਦੋਸਤ ਸ. ਤਰਲੋਕ ਸਿੰਘ ਨੇ ਭਰਪੂਰ ਸਹਿਯੋਗ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਅਸੀਂ ਦਿਨ ਵਿੱਚ 18 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰ ਕੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਮਟਨ ਵਿਖੇ ਪੰਜ ਪੁਰਾਤਨ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਸਰੂਪਾ ਨੂੰ ਡਿਜ਼ੀਟਲਾਈਜ਼ਡ ਕਰ ਲਿਆ। ਅਸੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੇ 2 ਰਾਤਾਂ ਰਹਿਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਸੀ ਇਸ ਲਈ ਤੀਜੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਆਪਣਾ ਸਾਮਾਨ ਚੁੱਕ ਕੇ ਨੇੜੇ ਹੀ ਪਹਿਲਗਾਮ ਰਹਿਣ ਲਈ ਚਲੇ ਗਏ। ਜਿੱਥੋਂ ਅਸੀਂ ਸਵਖਤੇ 6 ਵਜੇ ਹੀ ਬਾਰਾਮੂਲਾ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋ ਗਏ ਤੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸ. ਰਾਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵੱਲ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਅਸੀਂ ਛੇਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਪੁਰਾਤਨ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਬੀੜ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਡਿਜ਼ੀਟਲਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰ ਲਈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭਨਾਂ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੀ ਲਿਖਾਵਟ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁੰਦਰ ਅਤੇ ਇਕਸਾਰ ਹੈ। ਆਰੰਭ ਵਿੱਚ 'ੴ ਤੋਂ ਗੁਰਪ੍ਰਸਾਦਿ' ਤਕ ਅਤੇ 'ਜਪੁ' ਬਾਣੀ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਉਹ ਲਾਈਨਾਂ ਜਿਹੜੀਆਂ ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਪਤਰਿਆਂ ਤੇ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਕੁਦਰਤੀ ਰੰਗਾਂ ਨਾਲ ਚਿਤ੍ਰ ਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀਆਂ ਬੀੜਾਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਬਾਬਾ ਲੋਚਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਬੀੜ, ਦੂਜੀ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਆਕਾਰ ਦੀ ਡੇਰੇ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਲਗਭਗ 300 ਪੁਰਾਨੀ ਇੱਕ ਸਫ਼ਰੀ ਬੀੜ ਅਤੇ ਇੱਕ ਜਨਮ ਸਾਖੀ ਨੂੰ ਡਿਜ਼ੀਟਲਾਈਜ਼ਡ ਕੀਤਾ।
       ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਸ. ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰੀ ਭੈਣ ਲਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਜੀ ਨੇ ਸਾਡੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਮਟਨ ਵਿਖੇ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ।ਜਿੱਥੇ ਸ. ਗੁਰਪੁਰਬ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਾਡੇ ਠਹਿਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਆਪਣੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਸ. ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਵੱਲ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧਰਮ ਪਤਨੀ ਸਰਦਾਰਨੀ ਦਲੇਰ ਕੌਰ ਨੇ ਸਾਡੀ ਬਹੁਤ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਆਪਣੇ ਸਰਜਨ ਬੇਟੇ ਡਾ. ਸੰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਦਾ ਕਮਰਾ ਸਾਨੂੰ ਰਹਿਣ ਲਈ ਦਿੱਤਾ। ਊੜੀ ਸੈਕਟਰ ਲਈ ਅਸੀ ਆਪਣਾ ਕੈਂਪ ਆਫ਼ਿਸ ਬਾਰਾਮੂਲਾ ਵਿਖੇ ਸ. ਰਾਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਖੇ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਸ. ਸ਼ੁਭਕਰਮ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭੈਣ ਸ਼ੰਮੀ ਜੀ ਦੇ ਘਰੇ ਰੱਖਿਆ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਨਿੱਘੀ ਜੱਫੀ ਨਾਲ ਖ਼ਾਲਸਾਈ ਪਿਆਰ ਭਰੀ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰੀ ਆਓ-ਭਗਤ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਦਾਸ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭਨਾਂ ਦਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਪੰਥਕ ਸਰਮਾਏ ਨੂੰ ਆਉਂਦੀਆਂ ਨਸਲਾਂ ਤਕ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਸਹਿਯੋਗ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਸਹਿਯੋਗ ਲਈ ਤਹਿ ਦਿਲ ਤੋਂ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹੈ।

ਸੈਨਹੋਜੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਵਿਖੇ ਸ੍ਰ:ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਸਿੰਧਰਾ ਦੀ ਯਾਦ 'ਚ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਸਮਾਰੋਹ ਹੋਇਆ, ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਿੱਖ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ।

ਸੈਨਹੋਜੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਵਿਖੇ ਸ੍ਰ:ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਸਿੰਧਰਾ ਦੀ ਯਾਦ 'ਚ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਸਮਾਰੋਹ ਹੋਇਆ, 

ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਿੱਖ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ। 

ਸੈਨਹੋਜੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਵਿਖੇ ਸ੍ਰ:ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਸਿੰਧਰਾ ਦੀ ਯਾਦ 'ਚ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਸਮਾਰੋਹ ਹੋਇਆ, 

ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਿੱਖ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ। 

ਜਥੇਦਾਰ, ਬਾਦਲ, ਮੱਕੜ, ਸੰਤ ਸਮਾਜ, ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ, ਦਲ ਖਾਲਸਾ, ਪੰਚ ਪ੍ਰਧਾਨੀ ਆਦਿ ਚੁੱਪ ਕਿਉਂ ? ਮਾਨ

ਜਥੇਦਾਰ, ਬਾਦਲ, ਮੱਕੜ, ਸੰਤ ਸਮਾਜ, ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ, ਦਲ ਖਾਲਸਾ, ਪੰਚ ਪ੍ਰਧਾਨੀ ਆਦਿ ਚੁੱਪ ਕਿਉਂ ? ਮਾਨ

ਜਥੇਦਾਰ, ਬਾਦਲ, ਮੱਕੜ, ਸੰਤ ਸਮਾਜ, ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ, ਦਲ ਖਾਲਸਾ, ਪੰਚ ਪ੍ਰਧਾਨੀ ਆਦਿ ਚੁੱਪ ਕਿਉਂ ? ਮਾਨ

       ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ, 24 ਜੂਨ “ਗੁਰਮੁੱਖੀ ਲਿੱਪੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਸਾਨੂੰ ਦੂਸਰੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੇ ਬਖਸਿ਼ਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ । ਜੋ ਬੋਲੀ ਅਤੇ ਲਿੱਪੀ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਤੋ ਉਚਰੀ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸੰਪਾਦਨਾ ਜਿਸ ਗੁਰਮੁੱਖੀ ਵਿਚ ਹੋਈ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਲਿੱਪੀ ਅਤੇ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਇਕ ਪਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਵਿਸਾਰ ਸਕਦੇ । ਲੇਕਿਨ ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਅਫਸੋਸ ਹੈ ਉਸ ਪੰਜਾਬੀ, ਕੌਮੀਅਤ ਵਾਲੀ ਲਿੱਪੀ ਅਤੇ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਪਿੱਠ ਦੇਕੇ, ਸ੍ਰੀ ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਬੀਜੇਪੀ ਵੱਲੋਂ ਜ਼ਬਰੀ ਥੌਪੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਅਤਿ ਗੰਭੀਰ ਮੁੱਦੇ ਉਤੇ ਤਖ਼ਤਾਂ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਸਾਹਿਬਾਨ, ਸ. ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ, ਸ੍ਰੀ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਮੱਕੜ, ਸੰਤ ਸਮਾਜ, ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਸ੍ਰੀ ਹਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਧੁੰਮਾ, ਪੰਚ ਪ੍ਰਧਾਨੀ ਦੇ ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਿੱਟੂ, ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਚੀਮਾਂ ਅਤੇ ਦਲ ਖ਼ਾਲਸਾ ਦੇ ਸ. ਹਰਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਧਾਮੀ ਆਦਿ ਸਿੱਖ ਆਗੂ ਅਤੇ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਚੁੱਪੀ ਕਿਉਂ ਧਾਰੀ ਹੋਈ ਹੈ ?”
       ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਸ. ਸਿਮਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਪ੍ਰਧਾਨ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ (ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ) ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਬੀਜੇਪੀ ਵੱਲੋਂ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਸਮੁੱਚੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਤੇ ਸਮੁੱਚੀਆਂ ਕੌਮਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਅਤੇ ਲਿੱਪੀ ਬਣਾਉਣ ਹਿੱਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਦੁੱਖਦਾਇਕ ਅਮਲਾਂ ਉਤੇ ਉਪਰੋਕਤ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਆਗੂਆਂ ਵੱਲੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਰੋਧਤਾ ਨਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀ ਲਿੱਪੀ ਗੁਰਮੁੱਖੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਇਕ ਵੀ ਸ਼ਬਦ ਨਾ ਕਹਿਣ ਉਤੇ ਡੂੰਘੀ ਹੈਰਾਨੀ ਤੇ ਦੁੱਖ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੇ । ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿਸ ਪੰਜਾਬੀ ਕੌਮੀਅਤ ਲਈ, ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦੇ ਇਲਾਕਿਆ ਪੰਜਾਬ, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, ਹਰਿਆਣਾ, ਹਿਮਾਚਲ, ਲੇਹ-ਲਦਾਖ, ਗੁਜਰਾਤ ਦਾ ਕੱਛ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਲੰਮਾਂ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬੇ ਲਈ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਮੋਰਚਾ ਲਗਾਕੇ 60 ਹਜ਼ਾਰ ਦੇ ਕਰੀਬ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹੋਣ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂਤਵ ਹੁਕਮਰਾਨਾਂ ਦੇ ਜ਼ਬਰ-ਜੁਲਮਾਂ ਦਾ ਟਾਕਰਾ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਗੁਰਮੁੱਖੀ ਬੋਲੀ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਅੱਜ ਜੇਕਰ ਸਿੱਖ ਲੀਡਰਸਿ਼ਪ ਆਪਣੇ ਸਵਾਰਥੀ ਹਿੱਤਾ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਮੋਨ ਧਾਰੀ ਬੈਠੀ ਹੈ, ਇਹ ਅਮਲ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨਾਲ ਵੱਡਾ ਧੋਖਾ ਅਤੇ ਫਰੇਬ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂਤਵ ਤਾਕਤਾਂ ਦੀ ਪਿੱਠ ਪੂਰਨ ਵਾਲੇ ਹਨ ।
       ਇਹਨਾਂ ਆਗੂਆਂ ਦੀ ਚੁੱਪੀ ਇਹ ਵੀ ਸਾਬਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਆਗੂਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਕੌਮੀਅਤ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਪੱਧਰ ਤੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਗੁਰਮੁੱਖੀ ਲਿੱਪੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਨਾਲ ਕੋਈ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ । ਕੇਵਲ ਆਪਣੇ ਉੱਚ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਰੁਤਬਿਆਂ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਇਹ ਆਗੂ ਹਿੰਦੂਤਵ ਤਾਕਤਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਨੂੰ ਨੀਵੇ ਪੱਧਰ ਦੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਜਾਕੇ ਵੀ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰਨ ਤੋ ਗੁਰੇਜ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੇ । ਇਸ ਲਈ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਅਤੇ ਕੌਮੀ ਕਸੌਟੀਆ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖਕੇ ਇਹਨਾਂ ਆਗੂਆਂ ਅਤੇ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਕੌਮ ਪੱਖੀ ਜਾਂ ਕੌਮ ਵਿਰੋਧੀ ਅਮਲਾਂ ਦੀ ਛਾਣਬੀਨ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ ।
       ਸ. ਮਾਨ ਨੇ ਇਕ ਹੋਰ ਵੱਖਰੇ ਗੰਭੀਰ ਮੁੱਦੇ ਉਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟਾਉਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਪੋ-ਆਪਣੀਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ ਦੇ ਦੋਸ਼ੀ ਮੌਜੂਦਾ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬਾਨਾਂ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਸੋਚ ਅਨੁਸਾਰ ਸਹੀ ਅਗਵਾਈ ਦੇਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ । ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੇ ਮੀਰੀ-ਪੀਰੀ ਦੇ ਤਖ਼ਤ ਨੂੰ ਇਕ ਵਿਲੱਖਣ ਕੌਮੀ ਪਹਿਚਾਣ ਅਤੇ ਕੌਮੀ ਸਵੈਮਾਨ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਹਿੱਤ ਹੀ ਇਸ ਤਖ਼ਤ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ ਸੀ । ਤਾਂ ਕਿ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਇਸ ਤਖ਼ਤ ਤੋ ਸੇਧ ਲੈਕੇ ਆਪਣੇ ਕੌਮੀ ਅਤੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਨਿਰਣੇ ਕਰ ਸਕੇ ਅਤੇ ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਅੱਗੇ ਵੱਧ ਸਕੇ । ਅੱਜ ਜਦੋ ਜਥੇਦਾਰ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਜਥੇਦਾਰ ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਪਟਨਾ ਸਾਹਿਬ ਉਤੇ ਗੈਰ ਧਰਮੀ ਅਤੇ ਗੈਰ ਇਖ਼ਲਾਕੀ ਜਨਤਕ ਤੌਰ ਤੇ ਦੋਸ਼ ਲੱਗ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਜਥੇਦਾਰ ਆਜ਼ਾਦਆਨਾ ਤੇ ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕੌਮੀ ਫੈਸਲੇ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦੇ ਤਾਂ ਇਹ ਸਿੱਖੀ ਸੋਚ ਅਤੇ ਸਿਧਾਤਾਂ ਉਤੇ ਪਹਿਰਾ ਦੇਣ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਦੂਸਰਿਆ ਲਈ ਛਾਣਬੀਨ ਕਮੇਟੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਉਣ ਜਾਂ ਸਹੀ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ? ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੋ ਆਪ ਹੀ ਦੁਨਿਆਵੀ, ਵਾਸਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਲਾਲਸਾਵਾਂ ਵਿਚ ਗ੍ਰਸਤ ਹੋਣ, ਅਜਿਹੇ ਜਥੇਦਾਰ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਮੰਝਧਾਰ ਵਿਚ ਡਿੱਕ-ਡੋਲੇ ਖਾਦੀ ਬੇੜੀ ਨੂੰ ਕਿਨਾਰੇ ਤੇ ਨਹੀਂ ਲਗਾ ਸਕਣਗੇ । ਇਸ ਲਈ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਸਰਬ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਢੰਗਾਂ ਅਤੇ ਅਮਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਇਹਨਾਂ ਉੱਚ ਧਾਰਮਿਕ ਪਦਵੀਆਂ ਉਤੇ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਜਥੇਦਾਰ ਸਾਹਿਬਾਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਵੱਲੋ ਸਿੱਖੀ ਨਿਯਮਾਂ, ਅਸੂਲਾਂ ਅਤੇ ਸਿਧਾਤਾਂ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕੌਮੀ ਮਸਲਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕੌਮੀ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਮੰਜਿ਼ਲ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਉੱਚ ਪਦਵੀ ਦੀਆਂ ਨਿਯੁਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਬਰਖਾਸਤਗੀਆ ਲਈ ਉਸਾਰੂ ਅਤੇ ਨਵੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਰਾਹ ਕੱਢਣਾ ਪਵੇਗਾ ਤਾਂ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਦੀ ਕੱਠਪੁਤਲੀ ਬਣਕੇ ਜਾਂ ਗੁਲਾਮ ਬਣਕੇ ਨਾ ਵਿਚਰ ਸਕਣ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਅਜਿਹੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕਾਇਮ ਕੀਤੇ ਗਏ ਜਾਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਜਥੇਦਾਰ ਸਾਹਿਬਾਨ ਵੱਲੋ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਕੌਮੀ ਫੈਸਲੇ ਉਤੇ ਰਤੀਭਰ ਵੀ ਕਿੰਤੂ-ਪ੍ਰੰਤੂ ਨਾ ਕਰ ਸਕੇ ।
       ਸਮੁੱਚੀ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਧਰਮੀ ਧੁਰੇ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਿਆਸੀ ਧੁਰੇ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਵਿਚ ਫਖ਼ਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੇ । ਅਜਿਹਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਾਇਮ ਕਰਕੇ ਹੀ ਅਸੀਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਪੱਧਰ ਉਤੇ ਬਣੀ ਵੱਖਰੀ, ਅਣਖ਼ੀਲੀ ਅਤੇ ਫਖ਼ਰ ਵਾਲੀ ਪਹਿਚਾਣ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿਚ ਆਈਆ ਗਿਰਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਨਾਲ ਖ਼ਤਮ ਕਰਕੇ ਹੀ ਆਪਣੇ ਧਰਮੀ ਤੇ ਸਿਆਸੀ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਵੱਲ ਵੱਧ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਮੌਜੂਦਾ ਮਿਆਦ ਪੁੱਗਾ ਚੁੱਕੀ (਼ਅਮੲ ਧੁਚਕ) ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਅਗਜੈਕਟਿਵ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਸੰਬੰਧੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵੱਡੇ ਫੈਸਲੇ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ । ਇਸ ਲਈ ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਅਗਜੈਕਟਿਵ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਸੋਚ ਅਧੀਨ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਉਤੇ ਜ਼ਬਰੀ ਫੈਸਲੇ ਥੋਪਣ ਦਾ ਬਿਲਕੁਲ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੀ । ਹਿੰਦੂਤਵ ਤਾਕਤਾਂ ਦੇ ਮੰਦਭਾਵਨਾ ਭਰੇ ਮਨਸੂਬਿਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਵੱਲੋ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਕੌਮ ਵਿਰੋਧੀ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ (ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ) ਅਤੇ ਸਮੁੱਚੀ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਬਿਲਕੁਲ ਸਹਿਣ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗੀ ।

ਸਵਰਗਵਾਸੀ ਸ੍ਰ:ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਸਿੰਧਰਾ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਸਰਧਾਂਜਲੀ ਸਮਾਰੋਹ ਹੋਇਆ

sR:crn isMG isMDrf dI Xfd c srDFjlI smfroh hoieaf

ieMtrnYsLnl iswK sfihq sBf vwloN svrgvfsI sR:crn isMG isMDrf dI

hr sfl brsI mnfAux aqy AuhnF vwloN ilwKy nftkF nMU

AuWqrI amrIkf ivWc iKzfey jfx df ilaf aihd.

sR:crn isMG isMDrf dI Xfd c srDFjlI smfroh hoieaf

ieMtrnYsLnl iswK sfihq sBf vwloN svrgvfsI sR:crn isMG isMDrf dI

hr sfl brsI mnfAux aqy AuhnF vwloN ilwKy nftkF nMU

AuWqrI amrIkf ivWc iKzfey jfx df ilaf aihd.

     ieMtrnYsLnl iswK sfihq sBf vwloN 22 jUn idn aYqvfr 2014 nMU gurU Gr sYnhojLy ivKy pRbMDk kmytI dy sihXog nfl, ivsLv pRiswD lyKk, inrdysLk aqy nftkkfr sR:crn isMG isMDrf dI imwTI aqy inwGI Xfd nMU smripq, ieWk bhuq hI Bfvk aqy pRBfvsLflI srDFjlI smfroh df afXojn kIqf igaf. sR:crn isMG isMDrf ipCly idMnI 06 apRYl 2014 nMU cSzIgVH dy nyVly sLihr ‘KrV’ ivKy akfl clfxf kr gey sn.

     sR:crn isMG isMDrf jdoN sfl 2012 ivwc afpxy byty sR:nvjoq isMG isMDrf amrIkf invfsI pfs afey sn qF AuhnF ny afpxI amrIkf PyrI durfn iewQoN dy iswK bwicaF nMU afpxy Drm, ivrsy, siBafcfr aqy ieiqhfs nfl joVn df sMklp ilaf qF AuhnF ny iewQoN dy jMm-pl prvfsI iswK bwicaF qoN, afpxf ilwiKaf aqy inrdysLx kIqf rUpk ‘inwkIaF ijMdF vwzf sfkf-sfkf srihMd’ kYlyPornIaf dy vwK vwK sLihrF ivwc pysL krky iswD kr idwqf sI ik ijs glH nMU lY ky dysL ivdysL ivwc vsdy iswK mfpy bwicaF pRwqI ciqMq hn AuhnF nMU afpxI siBaqf nfl joVnf koeI bhuqf aOKf kMm nhIN hY. ies kMm nMU nft-klf rfhIN sihjy hI kIqf jf skdf hY. amrIkn iswK ieiqhfs ivwc pihl dy aDfr qy AuhnF dy ies Auprfly sdkf iewQoN dy iswK BfeIcfry ivwc afpsI ipafr aqy sWdBfvnf ivwc vI vfDf hoieaf hY.

     iehI kfrn hY ik AuhnF dy srDFjlI smfroh nMU sPl aqy pRBfvsLflI bxfAux leI, sYnhojLy gurU Gr dI pRbMDk kmytI, ieMtrnYsLnl iswK sfihq sBf, bfl sfihq klf rMg-mMc, dl Kflsf alfieSs, XUnfeItz sports kWlb, vrlz iswK PYzrysLn, ieMtrnYsLnl gdr mYmorIal tWrst, by eyrIaf iswK alfieSs, golzn pMjfb kWlb, vrlz iswK kONsl, df iswK aYjUkysLnl tWrst, kONsl afP Kflsqfn, ieMtrnYsLnl iswK siBafcfr susfietI, ajy BMgVf gruwp, gurU qyg bhfdr sports kWlb, gurU gRMQ pRcfr imsLn, gurU Gr aYlsbrFty dy sfbkf kmytI mYNbr, sLhIdF vflf KUh ajLnflf, afid Dfrimk, smfijk, pMQk sMsQfvF dy pRmuwK afgUaF aqy srgrm mYNbrF ny isLrkq kIqI.

     gurU Gr dy kmytI mYNbr sR:suKdyv isMG bYnIvfl ny srDFjlI smfroh dy sLurUafqI dOr c ieMtrnYsLnl iswK sfihq sBf nMU aqy sBf dy swdy qy phMucy mihmfnF nMU jI afieaF afKidaF ivcfrF dI sFJ pfeI. gurU Gr dy kmytI mYNbr aqy sLhIdI pirvfr nfl sbMiDq sR:srbjoq isMG svwdI ny svrgvfsI sR:isMDrf jI dy jIvn dIaF kuwJ XfdF nMU Xfd kridaF sBf dy Auprfly dI sLlfGf kIqI aqy bwcI hrpRIq kOr, kfkf pRBpRIq isMG qy BfeI kulvMq isMG dy rfgI jwQy nMU sLbd pVHn df tfiem dy ky styj dI kfrvfeI ieMtrnYsLnl iswK sfihq sBf dy pRDfn sR:kuldIp isMG ZINzsf nMU sONp idwqI, ijMhnF ny sR:crn isMG isMDrf dy jIvn kfl c ijMdgI dIaF pRfpqIaF aqy AuhnF vwloN ilwKy aqy Kyzy rUpkF bfry aihm jfxkfrI sMgqF nfl sFJI kIqI. sR:jiqMdr isMG duwgl, syvf mukq zfierYktr, nihrU XUbf kyNdr, minstrI afP XUQ aPyarjL Bfrq srkfr ny, sR:isMDrf sfihb nfl bIqfey idnF dIaF kuwJ imwTIaF XfdF sMgqF nfl sFJIaF kIqIaF. kfkf pRBpRIq isMG ijs ny rUpk ‘inwkIaF ijMdF vwzf sfkf-sfkf srihMd’ ivwc srihMd dy sUby ‘vjIr Kfn’ df ikrdfr inBfieaf sI, Aus ny afpxy kOVy imwTy qjLrby sMgqF nfl sFJy kIqy.

     styj dy sMcflk aqy sBf dy pRDfn sR:kuldIp isMG ZINzsf vwloN sR: crn isMG isMDrf dy jIvn nfl sbMiDq aqy AuhnF vwloN Kyzy aqy iKzfey gey rUpkF dIaF qsvIrF df slfeIz soa ivKfieaf igaf. ieMtrnYsLnl iswK sfihq sBf vwloN afAux vfly idnF ivwc Kyzy jfx vfly rUpk ‘mrd agMmVf’ dy kuwJ aMsL vI sMgqF nMU suxfey gey. ieMtrnYsLnl gdr mYmorIal trwst dy vfies pRDfn sR:sudysL isMG atvfl aqy sfQIaF vwloN sR:nvjoq isMG isMDrf nMU gdr mUvmYNt nfl sbMiDq pusqkF Byt krky gdr mUvmYNt qy vI nftk ilwKx aqy Kyzx dI bynqI kIqI geI. ieMtrnYsLnl iswK sfihq sBf dy bfnI sR:prmjIq isMG syKoN (dfKf) vwloN svrgvfsI sR:crn isMG isMDrf jI dI hr sfl brsI mnfAux df aqy AuhnF dy ilwKy nftkF/rUpkF nMU krmvfr Kyzx df aYlfn vI kIqf igaf. smyN dI Gft kfrn ijhVIaF sKsLIaqF nMU bolx leI smF nhIN iml sikaf asIN AuhnF qoN bVI inmrqf sihq iKmf dy jfck hF.

     ies pRogrfm nMU aihm qy sPl bxfAux leI ijhnF sLKsLIaqF ny svrgvfsI sR:crn isMG isMDrf jI dI inwGI qy imwTI Xfd nMU smripq srDFjlI rUp ivwc ivcfrF aqy hfjLrI rfhIN sFJ pfeI aqy sR:crn isMG isMDrf jI dy amrIkf invfsI spuwqr sR:nvjoq isMG isMDrf nMU isropfAu dy ky snmfinq kIqf AuhnF ivwc sR:kuldIp isMG ZINzsf, sR:prmjIq isMG syKoN (dfKf), sR:amolk isMG gfKl, sR:blbIr isMG BftIaf, sR:qrlocn isMG dupflpur, sR:suKdyv isMG bYnIvfl, sR:srbjoq isMG swvdI, zf:aflf isMG, sR:gurmIq isMG brsfl, sR:srbjIq isMG sMDU, sR:iJrml isMG ajnflf, sR:sudysL isMG atvfl, sR:jsvIr isMG qwKr, sR:jiqMdr isMG dugl, sR:avqfr isMG imsLnrI, sR:suKivMdr isMG gogI, sR:mnjIq isMG CInf, bwcI hrpRIq kOr, kfkf pRBpRIq isMG, BfeI kulvMq isMG, sR:crnjIq isMG pMnU, sR:guridafl isMG nUrpurI, bIbI gurdyv kOr, sR:qrsym isMG sUmn afid dy nfm vrnx Xog hn.

jfrI krqf:-ibAUro, ieMtrnYsLnl iswK sfihq sBf

spFsr :-dl Kflsf alfieSs

510-774-5909, 510-676-4440

ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਿੱਖ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਵਲੋਂ ਸਵਰਗਵਾਸੀ ਸ੍ਰ: ਸਿੰਧਰਾ ਜੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸਰਥਾਂਜਲੀ ਸਮਾਰੋਹ ਬੇਹੱਦ ਸਫਲ ਰਿਹਾ।

ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਿੱਖ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਵਲੋਂ ਸਵਰਗਵਾਸੀ ਸ੍ਰ: ਸਿੰਧਰਾ ਜੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸਰਥਾਂਜਲੀ ਸਮਾਰੋਹ ਬੇਹੱਦ ਸਫਲ ਰਿਹਾ।

ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਿੱਖ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਵਲੋਂ ਸਵਰਗਵਾਸੀ ਸ੍ਰ: ਸਿੰਧਰਾ ਜੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸਰਥਾਂਜਲੀ ਸਮਾਰੋਹ ਬੇਹੱਦ ਸਫਲ ਰਿਹਾ।

     22 ਜੁਲਾਈ ਦਿਨ ਐਤਵਾਰ 2014 ਨੂੰ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਿੱਖ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਵਲੋਂ ਸੈਨਹੋਜੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਵਿਖੇ ਸਵਰਗਵਾਸੀ ਸ੍ਰ:ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਸਿੰਧਰਾ ਜੀ ਦੀ ਨਿਘੀ ਤੇ ਮਿਠੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸਰਥਾਂਜਲੀ ਸਮਾਰੋਹ ਬੇਹੱਦ ਸਫਲ ਰਿਹਾ। ਸੈਨਹੋਜੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ, ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਿੱਖ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ, ਦਲ ਖਾਲਸਾ ਅਲਾਇੰਸ, ਯੂਨਾਈਟਡ ਸਪੋਰਟਸ ਕਲਬ, ਵਰਲਡ ਸਿੱਖ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ, ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਕਲਾ ਰੰਗ-ਮੰਚ, ਗੋਲਡਨ ਪੰਜਾਬ ਕਲਬ, ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਗਦਰ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਟੱਰਸਟ, ਵਰਲਡ ਸਿੱਖ ਕੌਂਸਲ, ਦਾ ਸਿੱਖ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਟੱਰਸਟ, ਕੌਂਸਲ ਆਫ ਖਾਲਸਤਾਨ, ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਿੱਖ ਸਭਿਆਚਾਰ ਸੁਸਾਇਟੀ, ਬੇ ਏਰੀਆ ਸਿੱਖ ਅਲਾਇੰਸ, ਅਜੇ ਭੰਗੜਾ ਗਰੁੱਪ, ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਪੋਰਟਸ ਕਲੱਬ, ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਪ੍ਰਚਾਰ ਮਿਸ਼ਨ, ਐਲਸਬਰਾਂਟੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਕਮੇਟੀ ਮੈਂਬਰ, ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਵਾਲਾ ਖੂਹ ਅਜਨਾਲਾ, ਆਦਿ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮਾਜਿਕ ਪੰਥਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਆਗੂਆਂ ਅਤੇ ਸਰਗਰਮ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਸਰਥਾਂਜਲੀ ਸਮਾਰੋਹ ਨੂੰ ਸਫਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਬਸ਼ਾਲੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਿਰਕਤ ਕੀਤੀ।
     ਬੱਚੀ ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਤੇ ਕਾਕਾ ਪ੍ਰਬਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਰਾਗੀ ਜਥੇਆਂ ਨੇ ਰਸ ਭਿੰਨਾ ਕੀਰਤਨ ਕਰਕੇ ਸਰਥਾਂਜਲੀ ਸਮਾਰੋਹ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਸ੍ਰ:ਸਰਬਜੋਤ ਸਿੰਘ ਸਵਧੀ, ਸ੍ਰ:ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਬੈਨੀਵਾਲ, ਸ੍ਰ:ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਢੀਂਡਸਾ, ਸ੍ਰ:ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਦਾਖਾ, ਸ੍ਰ:ਅਮੋਲਕ ਸਿੰਘ ਗਾਖਲ, ਸ੍ਰ:ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ, ਸ੍ਰ:ਤਰਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ਦੁਪਾਲਪੁਰ, ਸ੍ਰ:ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਬਰਸਾਲ, ਡਾ:ਆਲਾ ਸਿੰਘ, ਸ੍ਰ:ਝਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਅਜਨਾਲਾ, ਸ੍ਰ: ਸੁਦੇਸ਼ ਸਿੰਘ ਅਟਵਾਲ, ਸ੍ਰ:ਜਸਵੀਰ ਸਿੰਘ ਤੱਖਰ, ਸ੍ਰ:ਜਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੁਗਲ, ਸ੍ਰ:ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਮਿਸ਼ਨਰੀ, ਸ੍ਰ:ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਛੀਨਾ, ਸ੍ਰ:ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੋਗੀ, ਸ੍ਰ:ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੰਨੂ, ਸ੍ਰ:ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਨੂਰਪੁਰੀ, ਸ੍ਰ:ਤਰਸੇਮ ਸਿੰਘ ਸੁਮਨ, ਬੀਬੀ ਗੁਰਦੇਵ ਕੌਰ ਆਦਿ ਸਖਸ਼ੀਅਤਾਂ ਨੇ ਸਵਰਗਵਾਸੀ ਸ੍ਰ:ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਸਿੰਧਰਾ ਜੀ ਦੀ ਨਿਘੀ ਤੇ ਮਿਠੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸਰਥਾਂਜਲੀ ਰੂਪ ਚ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਪਾਈ ਅਤੇ ਸ੍ਰ:ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਸਿੰਧਰਾ ਜੀ ਦੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨਿਵਾਸੀ ਸਪੁੱਤਰ ਸ੍ਰ:ਨਵਜੋਤ ਸਿੰਘ ਸਿੰਧਰਾ ਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਹੀ ਸਿਰੋਪਾਉ ਦੇ ਕੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ।
     ਇਸ ਮੌਕੇ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਿੱਖ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਵਲੋਂ ਸਵਰਗਵਾਸੀ ਸ੍ਰ:ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਸਿੰਧਰਾ ਜੀ ਦੀ ਹਰ ਸਾਲ ਬਰਸੀ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਲਿੱਖੇ ਡਰਾਮੇਆਂ ਨੂੰ ਕਰਮਵਾਰ ਖੇਲਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਸਮੇਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਜਿਹੜੀਆਂ ਸਖਸ਼ੀਅਤਾਂ ਨੂੰ ਬੋਲਣ ਲਈ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕੇਆ ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਬੜੀ ਨਿਮਰਤਾ ਸਹਿਤ ਖਿਮਾ ਦੀ ਯਾਚਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ।

ਜਾਰੀ ਕਰਤਾ
ਬਿਉਰੋ
ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਿੱਖ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ
510-774-5909, 510-676-4440

ਇਕ ਸੁਆਲ ? ਕੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਘਾਣ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੀ ?

ie`k suAwl : kI rwjnIqI is`KI dw Gwx nhIN kr rhI?

keI vrHy hoey jsits gurnwm isMG, jo iksy smyN pMjwb dI AkwlI srkwr dy mu`KI, ArQwq mu`K mMqrI rhy sn, ny is`KW dy iek smwgm nMU sMboDn kridAW AwiKAw sI ik gurU swihb ny rwjnIqI nMU suc`jI Aqy iemwndwrwnw syD dyx leI aus pur Drm dw kuMfw lwieAw sI, pr hux rwjsI suAwrQ nMU mu`K rKidAW Drm dI vrqoN krn leI AwgUAW ny aus pur rwjnIqI dw kuMfw jV idqw hY[ ijs kwrx is`K Drm dIAW sQwpq clIAW Aw rhIAW mirAwdwvW Aqy prMprwvW dw Gwx ho rihAw hY[ A`j ies gl dI loV hY ik ienHW ( mirAwdwvW Aqy prMprwvW) dI riKAw leI ies sbMD iv`c gMBIrqw nwl ivcwr kIqw jwey[

A`j jdoN AsIN pMQ dI ADogqI vl v`D rhI hwlq nMU vyKdy hW qW ieh svIkwrnoN nhIN irhw jw skdw ik jsits gurnwm isMG vloN khI ies gl nMU aus smyN gMBIrqw nwl ilAw Aqy ivcwirAw jWdw qW  Aj ijnHW mwVy hwlwq dw kOm nMU swhmxw krnw pY irhw hY, Swied auh nw krnw pYNdw[  

Dwrmk sMsQWvW dI rwjsI vrqoN : iek s`cweI jo bhuq hI kOVI hY, auh ieh hY ik siqgurW dI vrosweI DrqI, pMjwb, ijQy SRomxI gurduAwrw pRbMDk kmytI smyq keI hor Dwrmk sMsQwvW is`KI dw pRcwr krn Aqy aus pur hr swl l`KW hI nhIN, sgoN kroVW rupey Krc krn dw dwAvw krdIAW clIAW Aw rhIAW hn, iv`c is`KI dI hwlq vyK Aqy sux ky KUn dy AQrU vhwx nMU jIA krdw hY[ pq`qpuxw lgwqwr vDdw jw irhw hY, nOjvwn niSAW dw iSkwr ho jvwnI brbwd kr rhy hn[ ijvyN aunHW iv`c is`KI ivrsy nwl juVn jW juVy rihx dI Bwvnw iblkul hI Kqm ho ky rih geI hovy[

ies iv`c koeI Sk nhIN ik gurduAwirAW dy drSnW leI Awaux vwly SrDwlUAW dI igxqI lgwqwr v`DdI jw rhI hY[ ijs kwrx gurduAwirAW dI Awmdn iv`c vI AMqW dw vwDw ho irhw hY, pr ausdy mukwbly is`KI-srUp lgwqwr Gtdw jw irhw hY[ is`KI dy SuB-icMqkW dy SbdW iv`c ‘jdoN gurduAwirAW dIAW iemwrqW kcIAW huMdIAW sn qW is`KI mzbUq huMdI sI, pr Aj gurduAwirAW dIAW iemwrqW ijqnIAW p`kIAW huMdIAW jw rhIAW hn, is`KI auqnI hI k`cI huMdI jw rhI hY[ gurduAwirAW dy gMubdW qy sonw cVHdw jw irhw hY, pr AMdroN is`KI Zwieb huMdI jw rhI hY’[

ijnHW sMsQwvW ny is`KI dy pRcwr dw bIVw cuikAw hoieAw hY, aunHW ivcoN bhuqIAW sMsQwvW qW dukwnW hI bxky rih geIAW hn[ kuJ sMsQwvW ny Drm pRcwr nMU lokW pwsoN pYsw btorn dw DMdw bxw ilAw hoieAw hY Aqy kuJ vloN pRcwr dy nW qy Aijhw swihq pRcwrq kIqw jw irhw hY, jo is`KI dw pRcwr krn Aqy aus pRqI SrDw-pUrx ivSvws idRVH krvwaux dI bjwey, ivvwd pYdw kr, ausnMU vDwaux iv`c mddgwr swbq ho irhw hY[

Awpxy-Awp nMU v`fy KojI Aqy ivdvwn swbq krn dI hoV iv`c juty AKOqI is`K ivdvwnW vloN ieiqhws iv`c inq nvIAW aulJxw pweIAW jw rhIAW hn Aqy grbwxI dy ArQW dy AnrQ kr, aunHW dy AwDwr qy hI ivAwiKAw kr, keI qrHW dy Brm-BulyKy pYdw kr idqy gey hn[ ienHW BrmW-BulyiKAW dw iSkwr ho rhy nOjvwnW vloN auTwey jWdy suAwlW dy qslIb^S juAwb dyx dI bjwey, AKOqI khwxIAW GV, nOjvwnW nMU aunHW pur hI ivSvws krn leI, mjbUr kIqw jWdw hY[ ijsdw nqIjw ieh ho irhw hY, ik nOjvwn AsMquSt qy inrwS ho, is`KI dIAW sQwpq mwnqwvW nwloN tu`tdw jw irhw hY, ieqnw hI nhIN aus iv`c bZwvqI sur vI auBrx lgy hn[

gurDwm, jo iksy smyN is`KI pRcwr dy somy sn, Aj aunHW ivcly pRcwr dy somyN sukdy jw rhy hn[ ieQoN qk ik is`KI dy srvuc Dwrmk AsQwnW dy snmwnq AhuidAW pur ibrwjmwn SKsIAqW vI Awpxy Ahudy dy snmwn, siqkwr Aqy vkwr nMU bxweI r`Kx Aqy Ahudy dIAW izmyNdwrIAW eImwndwrI nwl inBwaux pRqI smrpq hox dI bjwey, aus nwl icmVy rihx leI jW qW Awp rwjnIqI krn lg peIAW hn, jW iPr rwjsI ivAkqIAW dI kTpuqlI bx, aunHW dy ieSwirAW qy n`cx lgIAW hn[

ie`k gl qW spSt hY Aj jo siQqI bxI ivKweI dy rhIY, aus leI iksy iek ivAkqI nMU doSI nhIN grdwinAw jw skdw, Asl iv`c ivgiVAw hoieAw swrw isstm hI iesdy leI izmyNdwr hY[ Aj hwlwq Aijhy bx gey hoey hn jW bxw idqy gey hn, ijnHW ny Drm Aqy rwjnIqI nMU Awpo iv`c ieauN rlg`f kr idqw hY ik ienHW nMU iek-dUjy qoN v`K krnw jy nwmumikn nhIN qW muSkl zrUr ho igAw hoieAw hY[ jy koeI ies muSkl nMU hl krn leI Awvwz auTWdw hY jW hMBlw mwrdw hY qW Drm qy rwjnIqI pur kuMfl mwrI bYTy kOm dy Tykydwr ausdw jIxw hrwm kr idMdy hn[ aus ivruD Pqvw jwrI kr idqw jWdw hY ik auh gurU swihbwn vloN sQwpq kIqIAW geIAW hoeIAW is`KI dIAW mirAwdwvW Aqy prMprwvW pur kuhwVw mwr irhw hY[

Aj rwjs`qw qk pujx leI kOm dIAW Dwrmk BwvnwvW dw SOSx krn qoN koeI sMkoc nhIN kIqw jWdw! Dwrmk sMsQwvW nMU rwjsI suAwrQ leI vrqx dy audyS nwl aunHW pur kbzw krn leI hr qrHW dy jwiez Aqy nwjwiez hQkMifAW dI vrqoN kIqI jWdI hY[ iPr Aijhw kridAW iksy vI qrHW dI Srm vI mihsUs nhIN kIqI jWdI[ mqlb ieh ik rwjs`qw hwsl krn dy audyS nwl Dwrmk BwvnwvW dw SoSx krnw jwiez smiJAw jwx lgw hY[ ieqnw hI nhIN, Awpxy rwjsI suAwrQ nMU pUirAW krn leI aunHW dI vrqoN krn vwsqy, pRclq Aqy sQwpq mirAwdwvW Aqy prMprwvW dw vI Gwx kIqw jwx lgw hY[ iPr ies koJy bdlwau nMU TIk swbq krn leI, aunHW dI pRIBwSw nMU vI AwpxI ie`Cw Anuswr Fwlxw SurU kr id`qw igAw hY[ 

mqlb ieh ik vrqmwn smyN iv`c rwjs`qw leI Drm Aqy Dwrmk sMsQwvW dI vrqoN krn Aqy rwjsI KyqR iv`c Awpxy pRBwv nMU kwiem krn leI hr qrHW dy h`QkMifAW dI vrqoN Awm gl ho geI hY[ ijsdw nqIjw ieh hoieAw hY ik Aj nw qW Drm nMU Drm Aqy nw hI rwjnIqI nMU rwjnIqI rihx idqw igAw hY[

iPr hnyr sweIN dw, ijhVy lokI Aijhw kr rhy hn, auh Awpxy gunwh nMU svIkwr krn dI bjwey, Awpxy AwpnMU bygunwh swbq krn leI, gurU swihb dy nW dI vrqoN kridAW, ieh AwKxw SurU kr idMdy hn ik gurU swihb ny hI qW Drm Aqy rwjnIqI nMU iekiTAW kIqw hY[ auh ieh svIkwr krn leI iqAwr hI nhIN huMdy ik gurU swihb ny Drm qy rwjnIqI nMU iekiTAW nhIN kIqw, sgoN BgqI Aqy SkqI nMU iek-dUjy dy pUrk vjoN sQwpq kIqw hY[ iesdI pRq`K audwhrx ^wlsy dI isrjnw hY, jo inrMkuS rwjy jW mhwrwjy dw nhIN, sgoN smripq sMq-ispwhI dw srUp hY[

gurU swihb dw isrijAw sMq-ispwhI, s`qwDwrI jW inrMkuS mhwrwjw jW bwdSwh nhIN, sgoN Akwl purK dI POj (sMq-ispwhI) hY, ijsdI izmyNdwrI nwm-ismrn kridAW, AinAwie qy AiqAwcwr ivruD jUJxw Aqy ienswP qy grIb-mzlUm dI riKAw kridAW, Awpxy AwpnMU, Awpxy mwlk (Akwl purK) vloN inSicq inXmW Aqy kwnMUnW dy pwlx pRqI smripq rKxw hY[ pRMqU Aj dy kihMdy-khwauNdy AwgUAW ny gurU swihb vloN isrjy ‘sMq-ispwhI’ nMU, Kwlsy dI pRIBwSw dy iblkul hI ault, mhwrwjy qy inrMkuS s`qwDwrI dy rUp iv`c pRIBwSq krnw SurU kr idqw hY[

Dwrmk smwgmW dw rwjsIkrx : Ajkl ijsqrHW Dwrmk smwgmW dI vrqoN rwjsI suAwrQ Aqy audySW leI kIqI jwxI SurU kr idqI geI hY, ausdw vI is`KI pur mwrU Asr pY irhw hY[ ijQy ienHW smwgmW iv`c iek AkwlI dl dy AwgU ‘rwj ibnw nihM Drm clY hYN, Drm ibnW sB dlY mlY hYN’ dI gl bwr-bwr duhrw, Awpxy leI s`qw dI mMg, auQy hI dUsry AkwlI dl dy AwgU Awpxy kt`VvwdI ivcwrW dw pRgtwA kr lokW nMU Awpxy vl iKcx dw jqn krdy rihMdy hn[ Prk isrP ieqnw hY ik iek dl dy AwgU Kwilsqwn dy nW qy Awpxy leI s`qw cwhuMdy hn Aqy dUjy dl dy mu`KI Drm dy nW qy s`qw pur kwbz hoxw Aqy aus pur bxy rihxw cwhuMdy hY[

pMjwbI sUbw bxn ipCoN keI vwr SRomxI AkwlI dl pMjwb dI s`qw pur kwbz hoieAw, hux vI bIqy pMj virHAW dw s`qw-suK Bogx qoN bwAd muV pMjwb dI s`qw pur kwbz ho igAw hoieAw hY[ ies smyN dOrwn is`KI ikqnI v`DI-PulI hY? iesdw kdI mulWkx nw qW kdI kIqw igAw hY Aqy nw hI kdI kIqw jwiegw[ ikauNik hr koeI jwxdw hY ik iesdw mulWkx krn qy inrwSw hI h`Q lgygI[

SRomxI AkwlI dl dI prMprw : SRomxI AkwlI dl, AwpxI sQwpnw qoN lY ky s`dw hI is`KI dIAW mwnqwvW, prMprwvW, mirAwdwvW Aqy gurDwmW dI pivqRqw dI riKAw leI jUJdw AwieAw hY[ ies vloN lwey gey hr morcy dy nwl vI iehI AwdrS juiVAw rihMdw sI[ SRomxI gurduAwrw pRbMDk kmytI s`dw hI SRomxI AkwlI dl dw SkqI somw rhI, ieh nw kyvl ausdI shwiek hI rhI, sgoN ausdI mUl SkqI vI bxI rhI hY[

jdoN SRomxI AkwlI dl s`qw iv`c nhIN huMdw qW SRomxI gurduAwrw pRbMDk kmytI hI ausdI rUh bx ausnMU izMdw rKdI hY[ AkwlI dl dw hr morcw mMjI swihb Aqy sRI Akwl q^q qoN lgw[ ienHW moricAW dI sPlqw SRomxI gurduAwrw pRbMDk kmytI dy sihXog qy hI inrBr huMdI sI[ hux mMinAw jWdw hY ik rwjs`qw dI lwlsw nMU pUirAW krn leI AkwlI AwgUAW ny hI ies SkqI-somy nMU rwjsI suAwrQ dI pUrqI leI vrqx dy audyS nwl, iesdy Dwrmk eyjMfy nMU ‘s`qw pRwpqI’ dy eyjMfy qoN bwhr D`k iesdIAW jVHW iv`c qyl dyxw SurU kr id`qw hY[

…Aqy AMq iv`c : rwjs`qw dI gl C`f deIey qW vI ieh gl qW ic`ty idn vWg swP hY ik SRomxI gurduAwrw pRbMDk kmytI, jo is`KW dI imnI pwrlImYNt vjoN svIkwrI jWdI hY, jdoN dI hoNd iv`c AweI hY, qd qoN hI ausdI s`qw pur AkwlIAW dw hI kbzw cilAw Aw irhw hY[ jy bhuqw dUr nw jweIey qy kyvl bIqy pMjI-qIh virHAW dy ieiqhws dI hI GoK kr, ies gl dw mulWkx kIqw jwey ik ies smyN dOrwn ausdw is`KI dy pRcwr qy pswr iv`c kI Xogdwn irhw hY? qW nqIjw isPr hI Awiegw[

jsvMq isMG ‘AjIq’

Akhand Path

kI rihq mirAwdw kyvl kwgzI dsqwvyz hY?

bIqy idnIN AKMf pwT dI mirAwdw, isrpwau dI prMprw Aqy aunHW nMU gurU swihb dy icqRW qy ikrpwnW nwl g`fIAW iv`c Br Gr-Gr jw vMfx dI Apnw leI geI hoeI iprq dI crcw kIqI geI sI[ ies crcw dy Cpx qoN bwAd pMjwb sihq dyS Aqy ivdyS dy v`K-v`K ihisAW qoN AnykW Pon Awey, Pon krn vwilAW ny svIkwr kIqw ik auh ieh sB-kuJ ArMB qoN hI suxdy, dyKdy Aqy krdy cly Aw rhy hn, pRMqU aunHW kdI vI ienHW bwry socx-ivcwrn dI loV nhIN sI smJI[ ieh KuSI dI gl hY ik ienHW mu`idAW nMU lY ky crcw SurU ho geI hY[ pRMqU ieh Anumwn lwauxw sihj nhIN ik ieh crcw iksy nqIjy qk puj vI pwiegI jW A`Dvwty hI dMm qoV dyvygI, ikauNik pMQ iv`c kuJ Aijhy ‘ivdvwn’ sjx hn, jo iksy vI crcw nMU mUl mu`dy vloN Btkw, hor pwsy moVw dy dyx dI smrQw rKdy hn[ iPr vI ieh Aws qW kIqI hI jw skdI hY ik Swied koeI nvIN soc auBr ky swhmxy Aw hI jwey[

ipCly mzmUn iv`c kIqI geI crcw pur pRqikirAw idMidAW kuJ sjxW ny ieh suAwl vI auTwieAw ik ‘AKMf pwT dI mirAwdw’, isropw dyx Aqy gurU swihb dy icqRW nwl ikrpwnW vMfx dI iprq kdoN qoN ArMB hoeI? s`cweI qW ieh hY ik ies suAwl dw jvwb nw qW iksy ieiqhwsk pusqk ivcoN iml sikAw hY Aqy nw hI iksy Dwrmk pusqk ivcoN[ iksy smyN kuJ ivdvwnW ny disAw sI ik AKMf pwT dI mirAwdw Swied aus smyN SurU hoeI hovygI, jdoN is`K AwpxI hoNd kwiem rKx, mzlUmW dI riKAw Aqy grIbW dI mdd leI jUJdy jMglW-byilAW iv`c ivcrx qy mjbUr ho gey hoey sn[ aus smyN duSmx dw hmlw iks smyN ho jwey qy kdoN Awpxy AwdrS dI pUrqI leI aunHW nMU duSmx qy h`lw bolxw pY jwey, ies soc nMU mu`K rKidAW aunHW Awpo iv`c iml ‘AKMf pwT’ krnw ArMB kr id`qw hovygw qW jo hmlw hox qoN pihlW-pihlW hI pwT dI sMpUrnqw ho jwieAw kry[

kuJ smyN qk qW iehI ivSvws bixAw irhw, iPr Acwnk ieh suAwl auBr swhmxy Aw igAw ik sMGrS dy smyN dOrwn jdik duSmx dw hmlw iksy vI smyN ho skdw sI, ikvyN sMBv ho skdw sI ik ieh mMn ilAw jWdw ik ibnW KMfq hoieAW, sRI gurU gRMQ swihb dy pwT dI sMpUrnqw ho jwiegI? ies krky ieh Anumwn lwauxw sihj nhIN ik AKMf pwT krn Aqy krvwaux dI mirAwdw kdoN ArMB hoeI hovygI? ies kwrx iehI mMinAw jw skdw hY ik ‘is`K rihq mirAwdw’ inSicq krn dy smyN qoN pihlW ieh prMprw ArMB ho cukI hoeI sI, iesy kwrx iesnMU mirAwdw iv`c Swml krn dI zrUrq mihsUs kIqI geI Aqy iesnMU rihq mirAwdw iv`c ienHW SbdW nwl Swml kr ilAw igAw : ‘pMQ pRvwnq ‘is`K rihq mirAwdw Anuswr AKMf pwT iksy BIVw jW auqswh vyly kIqw jWdw hY[ ieh qkrIbn 48 GMitAW iv`c sMpUrn kIqw jWdw hY[ ies iv`c pwT lgwqwr ibnW rok dy kIqw jWdw hY[ pwT swP Aqy SuD hovy[ bhuq qyz pVHnw, ijsqoN suxn vwlw kuJ smJ nw sky, gurbwxI dI inrwdrI hY[…AKMf pwT ijs pirvwr jW sMgq ny krnw hY, auh Awp kry[ t`br dy iksy AwdmI, swk-sbMDI imqR Awid iml ky krn[ pwTIAW dI igxqI koeI mukr`r nhIN[ jy koeI AwdmI Awp pwT nhIN kr skdw qW iksy cMgy pwTI koloN sux lvy, pr ieh nw hovy ik pwTI Awpy ieklw bYT pwT krdw rhy qy sMgq jW t`br dw koeI AwdmI suxdw nw hovy’[

ieh mirAwdw qW inSicq kr leI geI leI pRMqU suAwl auTdw hY ik kI sRI Akwl q^q Aqy sRI drbwr swihb sihq iksy vI ieiqhwsk jW Awm gurduAwirAW iv`c AKMf pwT dI ies inSicq mirAwdw dw pwlx kIqw jWdw hY? jW iPr AKMf pwTW nMU Awmdn dw iek swDn imQ ky drjnW dy ihswb nwl, ienHW dIAW lVIAW cldIAW r`KIAW jWdIAW hn[ keI ieiqhwsk gurduAwirAW iv`c qW AKMf pwT rKvwaux leI virHAW b`DI ieMqzwr krn leI vI ikhw jWdw hY[ AKMf pwTW dI vDdI mMg nMU mu`K rK ky keI gur-AsQwnW iv`c pwTW leI kmirAW Aqy kyibnW dIAW nvIAW qoN nvIAW auswrIAW kIqIAW jWdIAW rihMdIAW hn, qW jo Gt smyN iv`c ijqny vDyry pwT ho skxgy, auqnI hI v`Dyry Awmdn hovygI[ kI ieh AKMf pwT krvwaux vwly jW ienHW dIAW lVIAW clvwaux vwly, pUrw smW qW dUr dI gl rhI, AKMf pwT dI ArMBqw jW smwpqI smyN vI hwzrI Brdy hn?

iehI kwrx hY ik AKMf pwTW dy sbMD iv`c kwPI kuJ suxn nMU imldw rihMdw hY[ koeI kihMdw hY ik pwTI mOkw vyK ky ‘Q`bw’ pwT krn qoN vI sMkoc nhIN krdy[ ArQwq mOkw imlidAW hI ibnW pwT kIqy, mu`TI Br, pMny prqw idMdy hn[ kuJ sjx dsdy hn ik ijnHW nMU AKMf pwT krvwaux leI ie`Cw Anuswr qrI^ nhIN imldI, aunHW nMU ikhw jWdw hY ik auh ‘kIqw krwieAw’ pwT lY lYx[ iesdw mqlb puiCAw jWdw hY qW disAw jWdw hY ik jdoN pwTIAW nMU AKMf pwT dI ifaUtI nhIN imldI qW auh Awpxy qor qy pwT kr lYNdy hn Aqy ijnHW ivAkqIAW nMU ie`Cw Anuswr pwT krwaux dI qwrI^ nhIN imldI, auh ‘kIqw-krwieAw’ pwT aunHW nMU ‘vyc’ idMdy hn[ dUr-durwfy qoN ijnHW AKMf pwT buk krvwieAw huMdw hY, aunHW nMU pwT dI ArMBqw Aqy smwpqI smyN dy hukmnwmy Byj idqy jWdy hn Aqy auh aunHW nMU isr-m`Qy nwl Cuhw qy pVH, sMquSt ho jWdy hn ik aunHW dI mMnq pUrI ho geI[ ieh kyvl aunHW dw ivSvws hI huMdw hY[ s`cweI qW kyvl pwT krn vwly hI jwxdy hn[

isropwau dI gl : iesy qrHW isropwau dI prMprw dy ArMB hox dy smyN dw vI Anumwn lwieAw jw skxw sMBv nhIN[ pRMqU is`KI iv`c pRclq prMprw Anuswr mMinAw jWdw hY ik ‘is`K Drm iv`c isropwau dI iek ivSys mhq`qw hY[ ieh gl iDAwn iv`c rKx vwlI hY ik isropwau id`qw nhIN jWdw, sgoN siqgurW dy nW qy iesdI b^SS kIqI jWdI hY Aqy ieh b^SS kyvl aus SKsIAq pur hI ho skdI hY, ijsny dyS, kOm jW pMQ leI koeI AduqI qy pRSMswXog kMm kIqw hovy jW syvw kIqI hovy[ iesy qrHW ikrpwn, jo ik is`KI iv`c ‘ikrpw’ Aqy ‘Awn’ dw sMgm mMnI jWdI hY, nMU mzlUm dI Aqy Awqm-riKAw leI hI vriqAw jWdw hY[ ipRM. siqbIr isMG dy kQn Anuswr ieh (ikrpwn) Awqm-snmwn dI riKAw leI, siqgurW ny b^SI hY, jy ieh iksy hor dy hvwly kIqI jWdI hY qW iesdw mqlb ieh huMdw hY ik dyx vwly ny ausdI ADInqw svIkwr kr leI hY’[

Aj is`K-Drm dI suqMqr hoNd Aqy is`KW dI A`frI pCwx dI riKAw krn dy kihMdy-khwauNdy izmyNdwr is`K AwgU, isropwau, gurU swihbwn dy PotO Aqy ikrpwn, (ieh svIkwr kr ik hux auh Awp AwpxI riKAw krn dy smrQ nhIN rih gey) lY, Gr-Gr vMfx qur pYNdy hn[ qW jo auh aunHW dI riKAw dI izmyNdwrI sMBwl lYx[ hor qW hor siqgurW dI b^SS ‘isropwau’, sRI drbwr swihb smyq dyS dy lgBg hr ieiqhwsk gurduAwry iv`c, vycy jwx dw islislw SurU ho igAw hoieAw hY[ ies gl dw koeI iDAwn nhIN riKAw jWdw ik sO rupey dy ky isropwau pRwpq kr irhw ivAkqI, ies b^SS dw Xog pwqr hY vI jW nhIN[ sRI drbwr swihb qoN isropwau vycx dw islislw SurU krvwaux vwlI ‘SKsIAq’ dw kihxw hY ik Aijhw krnw aus smyN dI mjbUrI bx geI sI, jdoN nIlw qwrw swky qoN bwAd gurU Gr dw ^zwnw KwlI ho igAw sI Aqy Awmdn Gt geI sI[ hYrwnI dI gl ieh hY ik ieh ‘sOdwgrI’ aunHW siqgurW dy drbwr qoN SurU kIqI geI, ijnHW dy smyN dI mirAwdw-prMprw ieh rhI sI ik rwq nMU, ies ivSvws nwl lMgr dy BWfy mUDy mwr idqy jWdy sn ik svyry Akwl purK Awp ienHW nMU Brygw[ ieiqhws guAwh hY ik ieh ivSvws kdI vI nhIN tu`tw, gurU dy lMgr iv`c kdI vI qot nhIN AweI[ Aj qW hwlq ieh ho geI hY ik ‘isropwau’ vycx nMU lwhyvMdw sOdw mMn, hr ieiqhwsk gurduAwry iv`c iesnMU iek ‘bwzwrI vsq’ dy rUp iv`c vyicAw jwxw, zrUrI kr idqw igAw hoieAw hY[socx vwlI gl ieh hY ik kI ieh sB kuJ is`K mirAwdw, prMprw Aqy mwnqw Anuswr ho irhw hY jW iPr ic`ty idn aunHW dI aulMGxw kIqI jw rhI hY?

…Aqy AMq iv`c : kuJ idn hoey id`lI iv`c hoey iek smwgm dOrwn kuJ sjxW, ijnHW iv`c pMjwb dy iek q^q swihb dy jQydwr swihb vI Swml sn, iv`c pMjwb iv`c vD rhy pq`qpuxy Aqy is`KI nMU lg rhI Fwh pur crcw iCV peI[ iek sjx ny ikhw ik pMjwb iv`c lgBg bwrW hzwr ipMf hn Aqy is`K pMQ dy iqMn au`c q^q[ jy iqMnW q^qW dy jQydwr swihbwn cwr-cwr hzwr ipMfW iv`c is`KI dw pRcwr kr, pq`qpuxy nMU TlH pwx dI muihMm clwaux dI izmyNdwrI sMBwl lYx qW kuJ hI smyN iv`c auqswhjnk nqIjy swhmxy Awauxy SurU ho skdy hn[ ies qy auQy hwzr isMG swihb boly jy auh ipMfW v`l qur pYxgy qW iPr pMjwb qoN bwhr, ivdySW iv`c jw is`KI dw pRcwr kOx krygw? ieh sux auQy mOjUd iksy sjx ny dbI zbwn iv`c it`pxI kridAW ikhw ik pONfW qy fwlrW dI llk C`f, kOx ipMfW dI im`tI Pkx leI iqAwr hovygw?

-jsvMq isMG ‘AjIq’

ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਕਟੜ ਕਹਿਣ ਵਾਲੇ "ਮੂਰਖ ਕਾਮਰੇਡੋ"

ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਕਟੜ ਕਹਿਣ ਵਾਲੇ "ਮੂਰਖ ਕਾਮਰੇਡੋ"

ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਕਟੜ ਕਹਿਣ ਵਾਲੇ "ਮੂਰਖ ਕਾਮਰੇਡੋ"

ਕੱਟੜ ਦਾ ਮਤਲਬ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸ਼ਾਇਦ ਅਜੇ ਤਕ ਨਹੀ ਪਤਾ ਲਗੇਆ....

ਕੱਟੜ ਓਹ ਹੁੰਦਾ 

ਜੋ ਆਪਣੇ ਮਤਲਬ ਲਈ, 

ਆਪਣੇ ਫਾਇਦੇ ਲਈ, 

ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਜਬਰਦਸਤੀ ਕਰ ਕੇ 

ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਮਨਵਾਉਣੀ ਚਾਹੇ ... 

ਤੇ ਉਸਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਸੂਰਮਾ ....

ਕੱਟੜ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨਹੀ ਸਨ 

ਚੰਦੁ ਤੇ ਜਹਾਂਗੀਰ ਕੱਟੜ ਸੀ ..

ਕਟੜ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਨਹੀ ਸਨ, 

ਕਟੜ ਔਰੰਗਜੇਬ ਸੀ...

ਕੱਟੜ ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ ਨਹੀ ਸਨ

ਕਟੜ ਸੂਬਾ ਸਰਹੰਦ ਸੀ...

ਕੱਟੜ ਭਿੰਡਰਾਵਾਲਾ ਨਹੀ ਸੀ

ਕਟੜ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਸੀ.. 

ਜੋ ਜਬਰਦਸਤੀ ਸਿਖਾਂ ਨੂੰ

ਆਪਣੇ ਹਕਾਂ ਦੀ ਗਲ੍ਹ ਕਰਨ ਤੋ ਰੋਕਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ....

ਕੱਟੜ ਸਿਖ ਨਹੀ.. 

ਕੱਟੜ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਹੈ ਜੋ ਕਿ

ਅੱਜ ਵੀ ਸਿਖਾਂ ਨੂੰ ਗੁਲਾਮ ਬਣਾ ਕੇ ਰਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਆ!!!!

ਪਰ ਸਿੰਘ ਸੂਰਮੇ ਆਪਣਾ ਹਕ਼........ 

ਖਾਲਸ ਖਾਲਸਾ ਖਾਲਸਤਾਨ

ਲੈ ਕੇ ਰਹਿਣਗੇ !!!

ਦਲ ਖਾਲਸਾ ਅਲਾਇੰਸ

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕੌਮੀ ਗ਼ਦਾਰਾਂ ਦਾ ਰੋਲ

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕੌਮੀ ਗ਼ਦਾਰਾਂ ਦਾ ਰੋਲ

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕੌਮੀ ਗ਼ਦਾਰਾਂ ਦਾ ਰੋਲ

3-4 ਮਾਰਚ 2014 ਦੇ ਦਿਨ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਅਜਨਾਲਾ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਪਿੰਡ ਕਾਲਿਆਂ ਵਾਲੇ ਦੇ ਖੂਹ ਵਿਚੋਂ 1857 ਵਿਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਫ਼ੌਜ ਦੀ “26ਵੀਂ ਨੇਟਿਵ ਇਨਫ਼ੈਂਟਰੀ” ਦੇ 282 ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ (90 ਖੋਪੜੀਆਂ, 170 ਜਬਾੜੇ ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਹੋਰ ਹੱਡੀਆਂ ਤੇ ਦੰਦ) ਕੱਢੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ।ਕਦੇ ਇਹ ਫ਼ੌਜੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ‘ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਸਿਪਾਹੀ’ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੁਦਕੀ (18 ਦਸੰਬਰ 1845), ਫ਼ੀਰੋਜ਼ਸ਼ਾਹ (21 ਦਸੰਬਰ 1845) ਅਤੇ ਸਭਰਾਵਾਂ (10 ਫ਼ਰਵਰੀ 1846) ਦੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਵਿਚ, ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪੰਜਾਬ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਦੀ ਜੰਗ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਭਾਵੇਂ ਪੂਰਬੀ ਸਿਪਾਹੀ ਬਹੁਤ ਬਹਾਦਰ ਨਹੀਂ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਪਰ ਇਸ ਰਜਮੰਟ ਦੇ ਕੁਝ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੇ ਬਹਾਦਰੀ ਦੇ ਜੌਹਰ ਦਿਖਾਏ ਸਨ। ਇਸ ਬਹਾਦਰੀ ਦੇ ਬਦਲੇ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਬਹਾਦਰੀ ਦੇ ਤਗ਼ਮੇ ਵੀ ਦਿੱਤੇ ਸਨ (ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਘਟੋ ਘਟ 2 ‘ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਆਰਮੀ ਮੈਡਲ’ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਮਿਲੇ ਵੀ ਹਨ।
1857 ਤਕ ‘ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਆਰਮੀ’ ਵਿਚ ਤਕਰੀਬਨ 79 ਹਜ਼ਾਰ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹਿੰਦੂ ਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ; ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ 27993 ਰਾਜਪੂਤ, 24480 ਬ੍ਰਾਹਮਣ, 13920 ਦਲਿਤ, 12411 ਮੁਸਲਮਾਨ ਸਨ। ਮਈ 1857 ਵਿਚ, ਮੌਜੂਦਾ ਯੂ.ਪੀ. ਵਿਚ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ 79 ਹਜ਼ਾਰ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਸੌ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੇ ਜੋਸ਼ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਆਪਣੇ ਹਾਕਮਾਂ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਇਕ ਨਾਕਾਮਯਾਗ ਗ਼ਦਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ (ਗ਼ਦਰ ਦਾ ਮਾਅਨਾ ਗ਼ੱਦਾਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਲਫ਼ਜ਼ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ, ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ, ਲੇਖਕ, ਸਿਆਸੀ ਆਗੂ, ਯਾਨਿ ਸਾਰੇ ਹੀ, ਸਹੀ ਮੰਨਦੇ ਹੋਏ ਕਬੂਲ ਕਰਦੇ ਹਨ)। ਮਗਰੋਂ ਇਸ ਵਿਚ ਕੁਝ ਰਜਵਾੜੇ ਅਤੇ ਨਾਮ-ਨਿਹਾਦ ਮੁਗ਼ਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਬਹਾਦਰ ਸ਼ਾਹ ਜ਼ਫ਼ਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਗਏ। ਪਰ ਇਸ ਗ਼ਦਰ ਦਾ ਖੇਤਰ ਵਧੇਰੇ ਕਰ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਯੂ.ਪੀ. ਹੀ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ-ਨਿਸ਼ਾਨ ਤਕ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਹਿਫ਼ਾਜ਼ਤ ਵਜੋਂ, 13 ਮਈ 1857 ਦੇ ਦਿਨ ਲਾਹੌਰ ਦੀ ਮੀਆਂ ਮੀਰ ਛਾਵਣੀ ਵਿਚ ਇਸ 26ਵੀਂ ਨੇਟਿਵ ਇਨਫ਼ੈਂਟਰੀ ਦੇ 400 ਦੇ ਕਰੀਬ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਤੋਂ ਹਥਿਆਰ ਸੁਟਵਾ ਲਏ ਗਏ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛਾਵਣੀ ਵਿਚ ਹੀ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਰ 17 ਦਿਨ ਲੰਘ ਗਏ। 30 ਮਈ ਦੇ ਦਿਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਨੂੰ ਵਿਚ ਉਬਾਲ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤਲਵਾਰਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਦੋ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁਆਫ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੇ; ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਉਹ ਉਥੋਂ ਭੱਜ ਪਏ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇਸ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਵਤਨ ਹਿੰਦੂਸਤਾਨ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕਰ ਲਿਆ। ਪਰ ਅਜਨਾਲਾ ਕੋਲ ਆ ਕੇ ਇਹ ਫੜੇ ਗਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਹਥਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸਨ ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਰਤਾਨਵੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ; ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਗ਼ਦਾਰੀ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਾਸਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਚੀਫ਼ ਕਮਾਂਡਰ ਦਾ ਹੁਕਮ ਸੀ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਸਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਸਜ਼ਾ ਮੌਤ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ‘ਤੇ ਅਮਲ ਕਰਦਿਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੇ ਘਾਟ ਉਤਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਬੁਰਜ ਵਿਚ ਸਾਹ ਘੁੱਟ ਕੇ ਵੀ ਮਰ ਗਏ ਤੇ ਬਾਕੀ ਦਿਆਂ ਨੂੰ ਜੱਲਾਦਾਂ ਦੀਆਂ ਤਲਵਾਰਾਂ ਜਾਂ ਬੰਦੂਕਾਂ ਤੇ ਤੋਪਾਂ ਦੇ ਗੋਲਿਆਂ ਨੇ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਮਗਰੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਸੁੱਕੇ / ਬੰਜਰ ਖ਼ੂਹ ਵਿਚ ਸੁਟਵਾ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੂਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

ਕੀ ਉਹ ‘ਸ਼ਹੀਦ’ ਸਨ?

ਹੁਣ 157 ਸਾਲ ਮਗਰੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਬਾਗ਼ੀ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਨੂੰ ਉਸ ਖੂਹ ਵਾਲੀ ਜਗਹ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਬਣਾਈ ਜਾਏ। ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਸ਼ਹੀਦ’ ਵੀ ਕਿਹਾ ਹੈ। ‘ਸ਼ਹੀਦ’ ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਵਾਸਤੇ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ‘ਤੇ ਖੇਡ ਜਾਏ; ਉਹ ਨਿਸ਼ਾਨ ਭਾਵੇਂ ਸਿਆਸੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਧਾਰਮਿਕ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਲਹਿਰ ਵਿਚ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਅਸੂਲ ਵਾਸਤੇ। ਜੇ 1857 ਵਿਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਾਗ਼ੀ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਜਾਏ ਤਾਂ ਇਹ ਸ਼ਹੀਦ ਅਖਵਾਉਣ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਨਹੀਂ ਹਨ ਕਿਉਂ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਵਾਸਤੇ ਨਹੀਂ ਸਨ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਉਹ ਤਾਂ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਦੋ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰਨ ਮਗਰੋਂ ਭੱਜੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਹਾਂ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਫ਼ਰੈਡਰਿਕ ਕਰੀ (3 ਫ਼ਰਵਰੀ 1799 – 11 ਸਤੰਬਰ 1875), ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਲਾਹੌਰ ਵਿਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਟ ਵੀ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ 1857 ਵਿਚ ਉਹ ‘ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ’ ਦਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਬਣਿਆ ਸੀ (ਅਤੇ ਇਸੇ ਸਾਲ ਹੀ ਇਸ ਦਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵੀ ਚਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ), ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੂਰਬੀ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜੋ ਜ਼ਿਆਦਤੀ ਸੀ। ਖ਼ੈਰ, ਕੁਝ ਵੀ ਹੋਵੇ ਉਹ ਕਿਸੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਵੀ ਸ਼ਹੀਦ ਨਹੀਂ ਅਖਵਾ ਸਕੇ ਹਾਂ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਤਰਸ ਆਉਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਇਕ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਹਮਦਰਦੀ ਕਰਨੀ ਜ਼ਰੂਰ ਬਣਦੀ ਹੈ।

ਕੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਬਣਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ?

ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦਸਤਵੇਜ਼ ਸਾਫ਼ ਦਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਇਹ ਸਿਪਾਹੀ ਉਸ ਫ਼ੌਜੀ ਕੰਪਨੀ ਵਿਚੋਂ ਹਨ ਜਿਸ ਨੇ 1845-46 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਗ਼ੁਲਾਮ ਬਣਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਜੰਗ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਪਾਇਆ ਸੀ। ਯਾਨਿ ਕਿ ਇਹ ਸਿਪਾਹੀ ਮੁਲਕ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਨ। ਸ਼ਰਮਨਾਕ ਸੀ 3 ਮਾਰਚ 2014 ਦੇ ਦਿਨ ਪੰਜ ਝੰਡੇ ਚੁੱਕ ਕੇ ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿਚ, ਅਰਦਾਸ ਕਰ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕੱਢਣ ਵਾਸਤੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰਨਾ। ਇਹ ਹਰਕਤ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਅਰਦਾਸ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਸੀ। ਤਵਾਰੀਖ਼ ਸਬੰਧੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਕਿਸੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਕੋਲੋਂ ਤਵਾਰੀਖ਼ ਦਾ ਪਤਾ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ। ਇਕ ਸੱਜਣ ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੋਛਰ ਨੂੰ ਆਰਕਾਈਵਜ਼ ਵਿਚੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕੀ ਮਿਲਿਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਤਵਾਰੀਖ਼ ਬਣਾਉਣ ਵੱਲ ਟੁਰ ਪਏ। ਇਹ ਸਸਤੀ ਸ਼ੁਹਰਤ ਵਾਲੀ ਹਰਕਤ ਹੈ।
ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਬਣਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ? ਜੇ ਜਵਾਬ ਹਾਂ ਵਿਚ ਹੈ ਤਾਂ ਬਿਆਸ ਦੇ ਕੰਡੇ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਿਕੰਦਰ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਵੀ ਬਣਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ; ਨਾਦਰ ਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁੱਰਾਨੀ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਵੀ ਬਣਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਨਾਲ ਲੜਨ ਵਾਲੇ ਹਿੰਦੂ ਸਿਪਾਹੀਆਂ (ਜੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸੈਂਕੜੇ ਹਿੰਦੂ ਵੀ ਤਾਂ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਲੜਦਿਆਂ ਮਰੇ ਸਨ) ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਵੀ ਬਣਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਗ਼ਦਾਰ ਡੋਗਰਿਆਂ ਧਿਆਨ ਸਿੰਹ, ਸੁਚੇਤ ਸਿੰਹ, ਹੀਰਾ ਸਿੰਹ ਤੇ ਪੰਡਤ ਜੱਲ੍ਹਾ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਵੀ ਬਣਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਂਞ ਤਾਂ ਜੇ ਗ਼ਦਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਗਾਰਾਂ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੁੱਤ ਲਾਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਚੱਲੀ ਹੈਟ ਥਾ ਲਾਲਾ ਹਰਦਿਆਲ (ਜੋ 1918 ਮਗਰੋਂ, ਛੇਤੀ ਹੀ, ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਗ਼ਦਾਰ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ ਤੇ ਸ਼ੱਕੀ ਮੌਤ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ) ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਵੀ ਬਣਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਕ ਫ਼ਰਾਡ ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਦਾ ਬੁਤ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਵਿਚ ਲਗ ਚੁਕਾ ਹੈ। ਬਬਰਾਂ ਅਤੇ ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਹੱਥੋਂ ਮਾਰੇ ਗਏ ਟਾਊਟ ਵੀ ਤਾਂ ਭਾਰਤੀ ਹੀ ਸਨ; ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਵੀ ਬਣ ਹੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇੰਞ ਹੀ ਇੰਞ ਹੀ ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕਿਰਪਾਲ ਸਿੰਘ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਬਰਾਂ ਨੇ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ (ਉਹ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਸੀ) ਉਸ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਵੀ ਬਣ ਹੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਪਰ, ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨੌਰੰਗਾਬਾਦ ਵਿਚ ਬਾਬਾ ਬੀਰ ਸਿੰਘ, ਅਟਾਰੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮ ਸਿੰਘ, ਆਦਮਪੁਰ ਵਿਚ ਭਾਈ ਮਹਾਰਾਜ ਸਿੰਘ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਬਣਾਈ ਜਾਏ; ਹਾਲਾਂ ਕਿ ਉਹ ਤਾਂ ‘ਪੰਜਾਬ ਮੁਲਕ’ ਵਾਸਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਸਨ।
4 ਮਾਰਚ 2014 ਦੇ ਦਿਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਵੱਲੋਂ ਪੰਜਾਬ ਅਸੈਂਬਲੀ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਅਖੌਤੀ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਭੇਟ ਕਰਨ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਤਵਾਰੀਖ਼ ਨਾਲ ਇਕ ਮਜ਼ਾਕ ਸੀ। ਜੇ ਬਾਦਲ ਪੰਜਾਬ ਅਸੈਂਬਲੀ ਦਾ ਉਚੇਚਾ ਸੈਸ਼ਨ ਬੁਲਾ ਕੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਰਬਜੀਤ ਨੂੰ “ਕੌਮੀ ਸ਼ਹੀਦ” ਦਾ ਰੁਤਬਾ ਦੇ ਕੇ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਭੇਟ ਕਰਨ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਵਾਸਤੇ ਅਜਿਹੀ ਹਰਕਤ ਕੋਈ ਹੈਰਾਨੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਇਸ ਨੁਕਤੇ ‘ਤੇ ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਇਕ ਮੰਦਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੋਵੇ; ਇਹ ਵੀ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਉਹ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਾਸਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਨਹੀਂ ਹੋਏ ਸਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਅਜੇ ਤਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦਾ ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲਗ ਸਕਿਆ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਸਨ ਜਾਂ ਯੂ.ਪੀ. ਦੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸੂਬੇ ਦੇ; ਪਰ, ਜੇ ਕਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ‘ਸ਼ਹੀਦ’ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸੂਬੇ ਵਿਚ ਬਣਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੁਝ ਵੀ ਹੋਵੇ, ਪਰ, ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਗ਼ੁਲਾਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਬਣਾਉਣਾ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਜ਼ੁਲਮ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਤਵਾਰੀਖ਼ ਦਾ ਰੇਪ ਹੋਵੇਗਾ।

ਸਾਰਾਗੜ੍ਹੀ (1897) ਅਤੇ ਅਜਨਾਲਾ (1857) ਦੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਦਾ ਫ਼ਰਕ

ਇੱਥੇ ਇਹ ਸਵਾਲ ਉਠਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ 12 ਸਤੰਬਰ 1897 ਦੇ ਦਿਨ ਕੋਹਾਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸਾਰਾਗੜ੍ਹੀ ਵਿਚ ਮਾਰੇ ਗਏ “36ਵੀ ਸਿੱਖ” ਰਜਮੰਟ ਦੇ 21 ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਬਣਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕਦੀ? ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਰਾਗੜ੍ਹੀ ਦੇ ਸਿੱਖ ਫ਼ੌਜੀ ਵੀ ਤਾਂ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਤਨਖ਼ਾਹਦਾਰ ਨੌਕਰ ਸਨ। ਪਹਿਲੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰਾਗੜ੍ਹੀ ਵਾਲੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਬਣਾਈ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ (ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ) ਵਾਸਤੇ ਲੜੇ ਸਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਬਣਾਈ ਸੀ। ਦੂਜਾ, ਸਾਰਾਗੜ੍ਹੀ ਵਾਲੇ ਸਿੱਖ ਫ਼ੌਜੀ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਜਾਂ ਪੰਜਾਬ ਜਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਜਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਲੜੇ ਸਨ। ਉਹ ਤਾਂ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਧਾੜਵੀ ਓਰਕਜ਼ਈ ਪਖ਼ਤੂਨ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਤੇ ਆਪਣੀ ਚੌਕੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਲੜਦਿਆਂ, 450 ਅਫ਼ਗ਼ਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਮਗਰੋਂ, ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਉਹ ‘ਸਿੱਖ ਤਵਾਰੀਖ਼ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦ’ ਨਹੀਂ ਸਨ ਬਲਕਿ ਉਹ ‘ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਕੂਮਤ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦ’ ਸਨ। ਜੇ ਸਿੱਖ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਦੇਣ ਵਾਸਤੇ ਕਰਦੇ ਹਨ ਨਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਾਸਤੇ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਕਰ ਕੇ; ਫਿਰ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਨੂੰ ‘ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿਨ’ ਵਜੋਂ ਨਹੀਂ ਮਨਾਉਂਦੀ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵੱਲੋਂ ਉਸਾਰੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨੂੰ ‘ਸ਼ਹੀਦ ਗੰਜ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ “26ਵੀਂ ਨੇਟਿਵ ਇਨਫ਼ੈਂਟਰੀ” ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਸਿਪਾਹੀ ਨਾ ਤਾਂ ਲੜ ਕੇ ਮਰੇ ਸਨ, ਨਾ ਉਹ ਬਹਾਦਰੀ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਸਨ ਤੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਵਾਸਤੇ ਮਰੇ ਸਨ। ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਮਿਸਾਲਾਂ ਦਾ ਆਪਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕੌਮੀ ਗ਼ਦਾਰਾਂ ਦਾ ਰੋਲ

ਲਕਸ਼ਮੀ ਕਾਂਤਾ ਚਾਵਲਾ, ਕੁਝ ਜਾਅਲੀ ਜਿਹੇ ਕਮਿਊਨਿਟ (ਸੱਚੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਨਹੀਂ) ਤੇ ਕੁਝ ਬੇਸਮਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਹਰ ਉਹ ਗੱਲ ਜਿਸ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਹਿਤ ਜਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਹਿਤ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ ਜਾਂ ਜਿਸ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਕੌਮੀਅਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਹੈ, ਦੀ ਮੁਖ਼ਾਲਫ਼ਤ ਕਰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਸਤੇ ਅਸੂਲ, ਦਲੀਲ, ਕਾਰਨ ਸੋਚਣ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ; ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਤਾਂ ਇਹੀ ਕੰਮ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸਿੱਖ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਸ ਦੀ ਹਿਮਾਇਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦੀ ਸਿੱਖ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਸ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰੋ।ਇਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੇਅਸੂਲ਼ੀ ਫ਼ਿਤਰਤ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਹ ਸੋਚ ‘ਪੰਜਾਬੀ ਕੌਮੀਅਤ ਨਾਲ ਗ਼ਦਾਰੀ’ ਵਿਚੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਹੈ। ਇੰਞ ਹੀ ਜੇ ਕਰ ਕੋਈ ਸ਼ਖ਼ਸ ਪੰਜਾਬੀ ਕੌਮੀਅਤ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੇ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੱਤੀਂ ਕਪੜੀਂ ਅੱਗ ਲਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਇਸ ਨੂੰ ਫ਼ਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ, ਵੱਖਵਾਦ, ਦਹਿਸ਼ਤਵਾਦ ਵਗ਼ੈਰਾ ਦਾ ਨਾਂ ਦੇ ਦੇਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਜਦ ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਚ ਸ਼ਿਵ ਸੈਨਾ ਜਾਂ ਰਾਜ ਠਾਕਰੇ ਗ਼ੈਰ ਮਰਹੱਟਿਆਂ (ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰੀਆਂ) ਜਾਂ ਗ਼ੈਰ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਬਾਨ ਨੂੰ ਲਕਵਾ ਮਾਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਜਦ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਸਿੱਖਾਂ ਜਾਂ ਗ਼ੈਰ ਗੁਜਰਾਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸੂਬੇ ਵਿਚੋਂ ਬੇਦਖ਼ਲ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਬਾਨ ਨੂੰ ਤਾਲਾ ਵੱਜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਉਦੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਖੌਤੀ ‘ਨੈਸ਼ਨਲਿਜ਼ਮ’ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਸਾਫ਼ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਵਿਚ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖ਼ੂਨ ਵਿਚ ‘ਨੈਸ਼ਨਲਿਜ਼ਮ’ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ‘ਪੰਜਾਬੀ ਕੌਮ ਨਾਲ ਗ਼ਦਾਰੀ’ ਦਾ ਬੋਲ ਬਾਲਾ ਹੈ।
ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਿਲਗੀਰ

30 ਸਾਲਾਂ ਜੂਨ 84 ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਗਾਥਾ: ਦੁਸ਼ਮਨ ਰਾਹੀਂ "ਸਿੱਖ ਹੱਥੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਸਰਬ ਨਾਸ਼”

30 ਸਾਲਾਂ ਜੂਨ 84 ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਗਾਥਾ:  ਦੁਸ਼ਮਨ ਰਾਹੀਂ  "ਸਿੱਖ ਹੱਥੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਸਰਬ ਨਾਸ਼” 

30 ਸਾਲਾਂ ਜੂਨ 84 ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਗਾਥਾ:  ਦੁਸ਼ਮਨ ਰਾਹੀਂ  "ਸਿੱਖ ਹੱਥੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਸਰਬ ਨਾਸ਼” 

ਜੂਨ 84 ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਉਪਰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਫੌਜੀ ਹਮਲੇ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਅੰਦਰ ਖ਼ਾਸ ਕਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਤੇ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਕੇਸਾਧਾਰੀ ਗੁਰਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਕਤਲੇਆਮ ਦਾ ਇੱਕ ਨਾ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਦੌਰ ਆਰੰਭ ਹੋਇਆ। ਦਰਅਸਲ ਇਹ ਭਾਰਤ ਅੰਦਰ ਹਕੂਮਤੀ ਤਾਕਤ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਖ਼ਾਲਸਤਾਈ ਸਭਿਅਤਾ ਦੇ ਨਸਲ ਘਾਤ ਦਾ ਦਮਨਕਾਰੀ ਅਣਮਨੁੱਖੀ ਜ਼ਾਲਮਾਨਾ ਢੰਗ ਤਰੀਕੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹਰ ਪੱਧਰ ਤੇ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨਸਲ ਘਾਤ ਦਾ ਆਰੰਭ ਸੀ, ਜੋ ਚਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾਂ "ਖ਼ਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਸੁਤੰਤਰ, ਅੱਡਰੀ, ਵਿਲੱਖਣ ਹੋਂਦ” ਨੂੰ ਜਿਸਮਾਨੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬੌਧਿਕ ਪੱਧਰ ਤਕ ਅਤੇ ਸਭਿਅਤਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਧਰਮ ਤਕ ਦਾ ਮੂਲ ਨਾਸ਼ ਕਰਨਾ ਮਿਥਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੀ ਤਰਜਮਾਨੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਫੌਜ ਨੇ ਆਪਣੇ ਰਸਾਲੇ ‘ਬਾਤਚੀਤ’ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਅੰਦਰਲੇ ਦੇਸ਼ ਧਰੋਹੀ, ਅਤਿਵਾਦੀ ਅਤੇ ਵੱਖਵਾਦੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ਨਾਖ਼ਤ ਨਿਮਿਤ ਇਸ ਪਹਿਚਾਣ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ‘ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲੰਮੀ ਦਾੜ੍ਹੀ, ਮੁੱਛਾਂ ਅਤੇ ਸਿਰ ਦੇ ਵਾਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਛੋਟੀ ਕਟਾਰ, ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਕੜਾ, ਸਿਰ ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੇਸਰੀ ਜਾਂ ਕਦੇ ਕਦੇ ਨੀਲੀ ਪਗੜੀ, ਹੁੰਦੀ ਹੈ; ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਤੇ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇ ਫੌਜ ਦੇ ਨੇੜਲੀ ਚੌਂਕੀ, ਜਾਂ ਪੁਲਿਸ ਠਾਣੇ ਜਾਂ ਨੀਮ ਫੌਜੀ ਦਸਤਿਆਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਜੇ ਕਰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਮੂਹਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਪਕੜ ਲਿਆ ਜਾਵੇ। ਜੇ ਭੱਜੇ ਤਾਂ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ’। ਅਪਰੇਸ਼ਨ "ਬਲਿਉ ਸਟਾਰ” ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਰੰਭੇ ਗਏ ਅਪਰੇਸ਼ਨ ‘ਸਰਚ’ ਦਾ ਇਹੋ ਭਾਰਤੀ ਮੰਤਰ ਸੀ। ਫਿਰ ਅਪਰੇਸ਼ਨ ‘ਮੰਡ’ ਚਲਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਪਰੇਸ਼ਨ ‘ਵੂਡ ਰੋਜ਼’ ਚਲਿਆ। ਅਪਰੇਸ਼ਨ ‘ਬਲੈਕ ਥੰਡਰ’ ‘ਇਕ’ ਅਤੇ ‘ਦੋ’ ਹੋਏ। ਜਿਸ ਨੇ ਲੱਖਾਂ ਹੀ ਜਾਨਾਂ ਲੈ ਲਈਆਂ।
ਜੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਲੇਖੇ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਨਹੀਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਉਹ ਇੱਕ ਦੌਰ ਸੀ ਪੰਜਾਬ ਅੰਦਰ ‘ਫੌਜੀ ਮਸ਼ਕਾਂ’ ਦਾ ਅਰੰਭ ਕਰਨਾ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸਿੱਕ ਕਤਲੇਆਮ ਦੀ ਪਰਦੇ ਪਿਛਲੀ ਕਾਰਵਾਈ ਸੀ ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ "ਪੰਥਕ ਸੋਚ ਰੱਖਣ ਵਾਲਿਆਂ” ਦਾ ਜਿਸਮਾਨੀ ਅਤੇ ਜਿਹੜੇ ਹਕੂਮਤੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਮੰਨ ਗਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ "ਪੰਥਕ” ਸੋਚ ਦਾ ਸਫਾਇਆ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਫਿਰ ‘ਕੈਟ ਸੈਨਾ’ ਭਰਤੀ ਹੋਈ। ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਵਿੱਚ ਹੀ ਅਸੰਵਿਧਾਨਿਕ ‘ਗੈਰ ਪੁਲਿਸ ਫੋਰਸ’ ਬਕਾਇਦਾ ਸ਼ਨਾਖ਼ਤੀ ਕਾਰਡਾਂ ਨਾਲ ‘ਆਲਮ ਸੈਨਾ’, ‘ਗੋਵਿੰਦ ਸੈਨਾ’, ‘ਪੂਹਲਾ ਸੈਨਾ’ ਦੀ ਭਰਤੀ ਹੋਈ। ਪੁਰਾਣੇ ਨਕਸਲਾਈਟਾਂ ਨੂੰ ‘ਸਿੱਖ ਹਮਦਰਦ ਕੈਟ ਬਣਾ’ ਕੇ ਭਰਤੀ ਕਰ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਕਈ ‘ਅਜਮੇਰ’ ਅਤੇ ‘ਕਰਮ’ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਅਤੇ ਮੀਡੀਏ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਅਤੇ ਸਰਗਰਮ ਕੀਤੇ ਗਏ।
‘ਰਿਬੇਰੋ’, ‘ਗਿੱਲ’, ‘ਗਰੇਵਾਲ’, ‘ਸ਼ਰਮਾ’, ‘ਸੈਣੀ’, ‘ਸਵਰਨਾ’, ਆਦਿ ਦੇ ‘ਤਸਦੀਕ ਸ਼ੁਦਾ’, "ਕੋਡੇਡ” ‘ਖਾੜਕੂ’ ਭਰਤੀ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਤੋਰੇ ਗਏ। ਜਿੰਨਾਂ ਲਈ ਸਾਧਨਾਂ ਦੇ ਸ੍ਰੋਤ ਵਜੋਂ ਕਈ ਨਾਮੀ ਗਿਰਾਮੀ ‘ਸਰੂਪੇ’, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ‘ਪ੍ਰੋਫੈਸਰਾਂ’ ਨੂੰ ਸੋਮਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਗਲਤ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ‘ਕਾਲਾ’, ‘ਸੱਪ’, ‘ਨੀਲਾ’, ‘ਕੁਲਬੀਰਾ’, ‘ਗੁਰਨਾਮਾ’ ਵਰਗੇ ਕੈਟ ਭਰਤੀ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਬਦਨਾਮੀ ਦੀ ਸਿਖਰ ਤਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਅਰੰਭੀ ਗਈ।
ਸਰਕਾਰੀ ਨਜ਼ਰੀਏ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਮਨਭਾਉਂਦਾ’ ਪ੍ਰਾਪੇਗੰਡੇ ਲਈ ਟੀਮ ਬਣਾ ਕੇ ਕਈ ‘ਨਰਾਇਣੇ’ ਵਰਗੇ ਚੌੜੇ ਕਰਕੇ ਤੋਰੇ ਗਏ…ਵਗੈਰਾ ..ਵਗੈਰਾ…।
ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭਨਾਂ ਲਈ ‘ਲਿੰਕ’, ‘ਸ੍ਰੋਤ’ ਅਤੇ ਹਮਦਰਦ ਗਰੁੱਪ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਜੋ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੀਡੀਏ ਤਕ, ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਵਸਥਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਰਕਾਰਾਂ ਤਕ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭਨਾਂ ਦੇ ਕੰਟਰੋਲ ਲਈ ਅਤੇ ਕੰਮ ਲੈਣ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦੇ ‘ਸਾਉਥ ਬਲਾਕ’ ਵਿੱਚ ‘ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਚਾਰ ਟੀਮ’ਬਿਠਾਈ ਗਈ ਜਿਸ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੀ ਹਰ ਇੱਕ ਅਜੈਂਸੀ ਵਿੱਚੋਂ ਲੈ ਕੇ ਤਿੰਨ ਦਰਜਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ‘ਕਾਰਵਾਈ ਗਰੁੱਪ’ ਬਣਾਏ ਗਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭਨਾਂ ਦੇ ਵੱਖੋ ਵੱਖ ਪਰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਰ ਪੱਧਰ ਤੇ ਸੁਤੰਤਰ, ਸਰਬ ਸੱਤਾ ਸੰਪੰਨ ਮੁਖੀ ਬਣਾਏ ਗਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭਨਾ ਨੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ‘ਸੂਹੀਏ’ ਅਤੇ ‘ਕੰਮ’ ਦੇ ਬੰਦੇ ਸਿੱਧੇ ਭਰਤੀ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਨਿਜ਼ਾਮ ਲਗਾਤਾਰ ਚਲਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ ਮਿਥੇ ਜਾ ਚੁਕੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਨੂੰ ਜਦ ਤਕ ਪੂਰਾ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ, ਓਦੋਂ ਤਕ ਚਲਦਾ ਰਹੇਗਾ।
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਜੂਨ 84 ਦੇ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਉਪਰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਫੌਜੀ ਹਮਲੇ ਦਾ ਹੀ ਨਤੀਜਾ ਸੀ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤ੍ਰੀ ਦੀ ਸੁਧਾਈ ਖ਼ਾਲਸਾ ਪੰਥ ਨੂੰ ਕਰਨੀ ਪਈ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਮ ਭਾਰਤੀ ਹਿੰਦੂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ, ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ, ਆਰ.ਐਸ.ਐਸ., ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਸਿਵਲ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਮੁਹਿੰਮ ਤਹਿਤ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ ਬਦਲਾ ਲਊ ਕਾਰਵਾਈ ਤਹਿਤ ਨਵੰਬਰ 84 ਵਿੱਚ ਹੀ ਦੂਜਾ ਨਸਲ ਘਾਤੀ ਦੌਰ ਤੋਰਿਆ।
ਇਸੇ ਦੇ ਨਾਲੋਂ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਪੱਧਰ ਤੇ ਵੀ ਸਿੱਖ ਆਗੂਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਬੁੱਕਲ ਵਿੱਚ ਲੈ ਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਗੁਮਰਾਹ ਕਰ, ਤਬਾਹ ਕਰਵਾ ਦੇਣ ਦੀ ਕੂਟ ਨੀਤਕ ਅਰੰਭਤਾ ਦਾ ਵੀ ਦੌਰ ਚਲਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਦਰ ਜੂਨ 84 ਦੇ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ, ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਾ ਧੜਾ, ਫ਼ੈਡਰੇਸ਼ਨ, ਖ਼ਾੜਕੂ ਸੁਰ ਰੱਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਬੱਬਰਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜਲਾਵਤਨੀ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਤਿਨਿਧਾਂ ਨੂੰ ਪੇ ਰੋਲ਼ੀ ਬਣਾ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਇੱਕ ਨੂੰ ‘ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਾ ਜਿਉਂਦਾ ਹੈ’ ਦੇ ਮਿਸ਼ਨ ਨਾਲ ਤੋਰਿਆ ਗਿਆ, ਕੁਝ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਤੋਂ ਬਾਰਡਰ ਕ੍ਰਾਸ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚਲੀ ਸਰਗਰਮ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਪਹਿਚਾਣਿਆ, ਘਟਾਇਆ ਤੇ ਠੱਲ੍ਹਿਆ ਜਾਵੇ ਤੇ ਉੱਥੋਂ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ‘ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਵੱਲੋਂ’ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖਾੜਕੂ ਗਰੁੱਪਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਕੁਰਾਹੇ ਪਉਣ ਵਾਲੇ ਸੁਨੇਹੇ ਭਿਜਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ।
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਸਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫ਼ੈਰੇਡਸ਼ਨ ਦੇ ਪਹਿਲੀ ਕਤਾਰ ਦੇ ਆਗੂ ਜੋ ਅੱਜ ਕਲ ਦੇ ਅਕਾਲੀ ਬਣ ਚੁਕੇ ਹਨ, ਨੂੰ ਬਿਠਾ ਕੇ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ‘ਬਦਾਮ ਦੀ ਜਿਵੇਂ ਗਿਰੀ ਬਦਾਮ ਦੇ ਖੋਲ ਅੰਦਰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਉਵੇਂ ਹੀ ਤੁਸੀ ਹੁਣ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੀ ਛਤਰ ਛਾਇਆ ਹੇਠ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੋ’ ਦੇ ਅਕਾਲੀ ਲੀਡਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਭਾਸ਼ਣ ਕਰਵਾਏ ਗਏ। ‘ਕੋਠਾ ਸਾਹਿਬ ਠੀਕ ਹੈ’ ਤੇ ‘ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪੁੱਜਾ, ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲ ਮਰਿਆਦਾ ਅਨੁਸਾਰ ਬਹਾਲ ਹੈ’ ਦੇ ‘ਜੱਥੇਦਾਰਾਂ’ ਤੇ ‘ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾ’ ਵੱਲੋਂ ਬਿਆਨ ਦਿਵਾਏ ਗਏ। ਭਾਈ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਖ਼ਾਲਸਾ, ਭਾਈ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਆਦਿ ਸਭ ਚੜ੍ਹਦੀਕਲਾ ਵਿੱਚ ਹਨ ਤੇ ਇੱਕ ਫੌਜੀ ਜੀਪ ਬਾਰਡਰ ਕੋਲੋਂ ਮਿਲੀ ਹੈ ਵਰਗੇ ਝੂਠ ‘ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ’, ‘ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਾ ਪਰਿਵਾਰ’ ਤੋਂ ਮਾਲਾ ਰਟਨ ਵਾਂਗ ਤੋਤਾ ਰਟਨ ਕਰਵਾਏ ਗਏ। ‘ਮਾਸਟਰ ਕਾਹਲੋਂ’ ਵਰਗੇ ਮਾਸਟਰ ਮਾਈਂਡ ਬਣਾ ਕੇ ‘ਤਲਵੰਡੀ’, ‘ਬਿਮਲਾ’ ਵਰਗੇ ਨਵੇਂ ਲੀਡਰ ‘ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸੰਪ੍ਰਭੂ ਸੋਚ ਨੂੰ ਮੁਕਾ ਅਤੇ ਢਾਅ’ ਦੇਣ ਲਈ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਬਾਦਲ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਸਰਾਏਨਾਗਾ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਅੰਦਰ ਨਕਲੀ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਦਾ ਆਰੰਭ ਕਰਤਾ ਸ੍ਰੀ ਸਿਮਰਨ ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ, ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਾ ਦਾ ਉਹ ਫੌਜੀ ਭਰਾ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਦੀ ਸ਼ਨਾਖ਼ਤ ਕਰ ‘ਕੈਪਟਨ ਹਰਚਰਨ ਸਿੰਘ’ ਬਣਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦਾ ਹੀਰੋ ਬਣਾ ਕੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ, ਭਾਈ ਜਸਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਤੇ ਫਿਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਰਾਹੀਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਸਰਵੇ ਸਰਵਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭਨਾ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ੀ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਮੁਕਾਉਣ ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦਾ ਰਾਜਨੀਤਕ ਹੀਰੋ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਦਲ ਵਜੋਂ ਸ੍ਰੀ ਸਿਮਰਨ ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਨਾਲ ਫੜੇ ਗਏ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਮਾਫ਼ੀਨਾਮੇ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਅਦਾਲਤੀ ਕਾਰਵਾਈ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਹੀ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ‘ਭਗੌੜੇ ਕਰਕੇ’ ਕੈਦ ਤੋਂ ਰਿਹਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਾਥੀਆਂ, ਉਸ ਦੇ ਵਾਦਾ ਮੁਆਫ਼ ਸਰਕਾਰੀ ਗਵਾਹ ਭਤੀਜੇ ਅਤੇ ਪੀ ਏ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਟੈਨੋ ਸੁਰਤਾਜ, ਅਤੇ ਮਾਨ ਦੇ ਸਾਥੀ ਟੋਨੀ ਅਤੇ ਦਲੀਪੇ ਵਰਗਿਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਲੰਮਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਜੋ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹੀ ਭਾਰਤੀ ਅਜੈਂਸੀਆਂ ਦੇ ‘ਪੰਜ ਸਿਤਾਰਾ ਨਿਜ਼ਾਮ’ ਦੇ ਪਰਦੇ ਹੇਠਾਂ ਹੀ ਰਹੇਗਾ। ਇਹ ਉਹ ‘ਉੱਚ ਦਰਜੇ ਦਾ ਅਮਲਾ ਹੈ ਜੋ ਸ੍ਰੀ ਸਿਮਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਹੀ ਫੜਵਾ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਤੀਜੇ ਦਿਨ ਹੀ "ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੈਲ” ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਹਾਸਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਕਰਵਾ ਕੇ ਸਰਗਰਮ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ……
ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੰਘੇ 30 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਪੱਧਰ ਤੇ ਟਕਸਾਲੀ ‘ਦਮਦਮੀ’ ‘ਕੌਲੀ’ ਵਿੱਚ ‘ਜਗਜੀਤ ਦੀ ਚੋਹਾਨੀ’ ਨਾਲ ‘ਸੋਹਨ’ ਸਿੰਘੇ ਮਹਾ ‘ਪੰਥਕ’ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਵੰਡ ‘ਕਮੇਟੀਆਂ’ ਦੀ ਰਹਿਨੁਮਾਈ ਅੰਦਰ ‘ਫ਼ੈਡੇਰੇਸ਼ਨ’, ‘ਮਾਨ’, ‘ਜਸਬੀਰ’, ‘ਰੋਡੇ ਪਰਿਵਾਰ’, ਸੈਨਾ ਦੇ ‘ਖ਼ਾੜਕੂ ਸੰਘਰਸ਼’ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ‘ਸੱਤ ਮੁਲਕਾਂ ਦੀ ਸਰਜਮੀਂ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਖ਼ਾਲਿ+ਸਤਾਨ’ ਦਾ ਪੰਥ ਨੇ ਵਰਤਮਾਨ ਹੋਣੀ ਰੂਪੀ ਖਮਿਆਜ਼ਾ ਭਰਿਆ ਹੈ। ਉਪਰੋਕਤ ਸਭਨਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਅਤੇ "ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀਆਂ” ਨੇ ਅਤੇ "ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ” ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਣ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਲੱਖਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨੂੰ ‘ਜਿਉਂ ਦਾ ਤਿਉਂ’ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਭਖਦੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਪਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ ਉਪਰੋਕਤ ਸਭਨਾਂ ਦਾ ਸੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਚੁੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਦੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੋਲੇ ਸੱਚ-ਝੂਠ, ਮੱਕਾਰੀ ਗੱਦਾਰੀ, ਕੌਮ ਘਾਤ ਸੰਘਰਸ਼ ਘਾਤ ਦਾ ਲੇਖਾ ਜੋਖਾਂ ਕਰਨਾ ਜਰੂਰੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ। ਇਤਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਇਸ ਸਭ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦਾ ਨੰਗ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਜਾਣ ਦੇ ਡਰੋ, ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸੇ ਵਿੱਚ ਘਿਉ ਖਿਚੜੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਕਦੇ ਸੱਚ ਅਤੇ ਕੌਮੀ ਹੱਕ ਵਾਲੇ ਪੱਖ ਨੂੰ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ ਤੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆਉਣ ਦਿੱਤਾ। ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕਿਸੇ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ "ਸੰਤ ਜਿਉਂਦਾ ਹਨ” ਹੁਣ 25 ਸਾਲ ਬਾਅਦ "ਸ਼ਹੀਦ” ਕਿਵੇਂ ਬਣ ਗਏ ? ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚਲੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਬਣਾਈ ਸ਼ਹੀਦੀ ਗੈਲਰੀ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਹੁਣ ਕਿੱਥੇ ਗਈ ? ਸ. ਮਾਨ ਨੂੰ ਸ. ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਨਹੀਂ ਪੁੱਛਿਆ "ਸੰਤਾਂ” ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ਮਨਾਉਣ ਤੋਂ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿਹਾੜੇ ਤਕ ਆਉਣ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਣ ਰੋਕਦਾ ਹੈ ? ਜਾਂ 20 ਸਾਲ ਬਾਅਦ "ਸੰਤਾਂ” ਨੂੰ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਦੱਸੇ ਕਿ ਪਹਿਲਾ ਜਿਉਂਦਾ ਕਿਉਂ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਤੇ ਹੁਣ ਕਿਉਂ 20ਵੀ ਸਦੀ ਦਾ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਆਖ ਦਿੱਤਾ ਕਿਸੇ ਨੇ ਪੁੱਛਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਇਸੇ ਲਈ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਸਭ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਨਾਲੋਂ ਨਾਲ ਚਲਦੀ ਰਹੀ ਹੈ !
ਪਰ ਅਫ਼ਸੋਸ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਤਨਾ ਸਭ ਕੁਝ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡੇ ਤੇ ਪ੍ਰਤੱਖ ਸੱਚ ਹੰਢਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਸ ਸੱਜਰੇ ਇਤਿਹਾਸ ਤੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਸਿਖ ਨਹੀਂ ਸਿਖੀ ਹੈ। ਸੱਚ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੱਖ ਕਰ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਬੁਲੰਦ ਆਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਝੂਠ ਦਾ ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਭਰ ਪਹੁੰਚਣ ਹੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਸਭ ਦੀ ਨਿਰਭੈ ਅਤੇ ਨਿਰਵੈਰ ਹੋ ਕੇ ਨਿਰਪੱਖ ਪੜਚੋਲ ਕਰਨ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਗੋਂ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਧੜੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ‘ਮੂੜ੍ਹਮੱਤ’ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਟੱਪ ਕੇ ਇਸੇ ‘ਸੰਘਰਸ਼ ਘਾਤੀ’, ‘ਕੌਮ ਘਾਤੀ’ ਅਸਫਲਤਾ ਦਿਵਾਉਣ ਵਾਲੀ ਆਪਣੀ ਮਨੋਬਿਰਤੀ ਅਤੇ ਲੀਡਰੀ ਨੂੰ ਹੀ "ਪੰਥਕ” ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ ਤੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਸਾਰੀਆਂ ਆਸਾਂ ਨੂੰ; ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਮੁਕਾ ਦੇਣ ਦੀ ਅਣਥੱਕ ਦੋੜ ਵਿੱਚ ਪਈ ਹੋਈ ਹੈ। ਜੋ "ਪੰਥਕ” ਹੋਣੀ ਨੂੰ ‘ਜਿਉਂ ਦੀ ਤਿਉਂ’ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ।
ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਨਕੌਰ ਜਜ਼ਬਾਤੀ ਸਿੱਖ ਇੰਝ ਪੰਥਕ ਦਰਦ ਨਾਲ ‘ਸਭ ਕੁਝ ਸੰਭਾਲਣ ਅਤੇ ਕੁਝ ਕਰ ਦਿਖਾਉਣ ਦੇ ਦੰਭ ਨਾਲ’ ਉੱਠ ਖੜਦਾ ਹੈ । ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰਿਆਂ ਕਾਰਿਆਂ ਕਰਕੇ ਪੈਦਾ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਅਤੇ ਬੁਰਾਈਆਂ ਦੇ ਨਾਲੋਂ ਨਾਲ ਉਠ ਚੁਕੇ ਮਸਲੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਆਪਣਾ ‘ਕੌਮੀ ਏਜੰਡਾ’ ਬਣਾ ਕੇ ‘ਪੰਥਕ ਸੇਵਾ ਦੀ ਪਿੜ’ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦੇ ਕੀਮਤੀ ਸਾਧਨਾਂ ਨੂੰ ਜਾਇਆ ਕਰਵਾ ਦੇਣ ਲਈ ਤੁਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਨਵੰਬਰ 84 ਦੇ ਕਤਲੇਆਮ ਦੇ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਸਜਾ ਦਿਵਾਉਣਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਮੁੱਦਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਉਪਰੋਕਤ ਸਭਨਾਂ ਅਸਲ ਤੱਥਾਂ ਨੂੰ ਛੁਪਾ ਕੇ ਕੌਮ ਦਾ ਘਾਣ ਕਰਵਾਈ ਜਾਣਾ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਇਹ ਸੱਚ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸਲ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਸਜਾ ਦਿਵਾਉਣ ਵਾਲਾ ਇਹ ਕੰਮ ਸੰਭਵ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪ੍ਰਤੱਖ ਤੱਥ ਅਤੇ ਸੱਚ ਅਧਾਰਤ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹਨ ਕਿ ਜੋ ਸਿੱਧੇ ਦੋਸ਼ੀ ਸਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਭਨਾਂ ਨੇ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਬਣਦੇ ਸਬੂਤਾਂ ਅਤੇ ਗਵਾਹਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਬਕਾਇਦਾ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ਤੇ ਲਿਖਤ ਪੜ੍ਹਤ ਕਰਕੇ ਖਰੀਦ ਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤੇਰੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸੈਟ ਕਰਵਾਏ ਜਾ ਚੁਕੇ ਹਨ। ਇਹ ਤੱਥ ਓਦੋਂ ਹੀ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਸਤੰਬਰ 1990 ਵਿੱਚ ਤਿਹਾੜ ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਰਿਹਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਸੀ। ਮੇਰੀ ਸਿੱਧੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਹੋਈ ਸੀ ਜੋ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਗਵਾਹ ਸਨ ਅਤੇ ਗਵਾਹੀ ਤੋਂ ਤੇ ਕੇਸ ਕਰਨ ਤੋਂ ਮੁਕਰ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਤੱਥ ਨੂੰ ਮੈਂ ਓਦੋਂ ਹੀ ਜਗ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਅੱਜ ਤਕ ਦੁਕਾਨਦਾਰੀ ਵਾਲੀ ਮਨੋਬਿਰਤੀ ਨਾਲ ਲੱਗਿਆ ਹਰ ਇੱਕ ਜੱਥੇਬੰਦੀ ਦਾ ਆਗੂ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਪਰ ਕੌਮ ਸਾਹਮਣੇ ਸੱਚੀ ਗੱਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਲਈ ਭਗੌੜਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਆਰਥਕ ਗਰਜ਼ਾਂ ਇਸ ਨਾਲ ਪੂਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕੁਝ ਇੱਕ ਅਪਵਾਦ ਹਨ ਜੋ ਨਹੀਂ ਵਿਕੇ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਪੰਥਕ ਲੀਡਰਾਂ’ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ‘ਅਵੈਸਲਾ ਜਾਂ ਹਾਸ਼ੀਏ ਤੋਂ ਬਾਹਰ’ ਕਰ ਨਮੋਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਜਾ ਚੁਕਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਜ਼ਬਾਤੀ ਮੁੱਦਾ ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਤੇ ਕੇਵਲ ਪੈਸੇ ਬਟੋਰਨ ਲਈ ਹੀ ਜੀਵਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਗਰ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਵਾਕੇ ਹੀ ਇਸ ਕੰਮ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਜੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਬੰਧਿਤ ਹਰ ਇੱਖ ਕੇਸ ਦਾ, ਗਵਾਹ ਦਾ, ਕਾਂਡ ਦਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨਿਮਿਤ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਅਦਾਲਤੀ ਪੱਧਰ ਤਕ ਹੋਈ ਵਕੀਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਾਰੀ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ ਕਮੇਟੀ ਬਣਾ ਕੇ ਨਿਰਪੱਖ ਜਾਂਚ ਪਹਿਲਾਂ ਕਰਵਾਏ ਤੇ ਫਿਰ ਕੋਈ ਰਾਏ ਬਣਾਏ। ਸੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਅਤੇ ਇੰਝ ਦੇ ਹੀ ਪੈਸੇ ਕਮਾਊ ਅਤੇ ਦੁਕਾਨਦਾਰੀ ਚਲਾਊ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ‘ਮੁੱਦਾ ਵਹੀਣ ਅਤੇ ਕੁਰਾਹੇ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਤੱਖ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ’ ਕੌਮ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਪੱਧਰ ਤੇ ਉਲਝਾਇਆ ਜਾ ਚੁਕਾ ਹੈ। ‘ਕਿਸ ਲਈ ਤੁਰੇ ਸਾਂ’ ਅਤੇ ‘ਕਿਸ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨੂੰ ਮੰਜ਼ਿਲ ਮਿਥਿਆ ਸੀ’ ਭੁਲਾਇਆ ਜਾ ਚੁਕਾ ਹੈ।
‘ਫਿਰ ਵੱਡੀ ਸਿਫ਼ਰ ਨੂੰ’ ਭਰਨ ਵਾਸਤੇ ‘ਪਿਛਲੇ ਵਾਪਰ ਚੁਕੇ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਹਾਲਾਤਾਂ’ ਤੋਂ ਕੋਈ ਸਿਖਿਆ ਲੈਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਸੇ ਹੀ ਹਾਲਾਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮੁੜ ‘ਜ਼ੀਰੋ’ ਤੋਂ ਨਵਾਂ ਕੰਮ, ਨਵੇਂ ਜੋਸ਼ ਨਾਲ ਅਰੰਭਣ ਦਾ ਇਹ ਸਿਲਸਿਲਾ ਜਾਰੀ ਹੈ।
ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ "ਹਾਰ ਮਨ ਚੁਕੀ”, "ਨੀਵੇਂ ਪੱਧਰ ਦੀ ਨਿਜੀ ਗਰਜ਼ੀ ਕਮਾਊ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਪੈ ਚੁਕੀ”, ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਧਨਾਢ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਸ਼ੋਸ਼ਣਕਾਰੀ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਪੰਥਕ ਸੇਵਾ ਦੀ ਦੁਕਾਨਦਾਰੀ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੀ ਅਤੇ "ਮਨੋਬਿਰਤੀ ਵਿੱਚ ਸਹਿਮੀ ਤੇ ਘਸਿਆਰੀ ਬਣ ਚੁਕੀ” ਆਤਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੀਣੀ ਬੇਭਰੋਸਗੀ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਜਿਉਣ ਵਿੱਚ ਜੀਉ ਰਹੀ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਵਿਚਲੇ ਇਹ ਸਮੁੱਚੇ ਪੰਥ ਅੰਦਰਲੇ ਅਸਲ ਹਾਲਾਤਾਂ, ਮਨੋਬਿਰਤੀ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦਾ ਕੁਲ ਨਿਚੋੜ ਹੈ। ਜਿਸ ਕੁਰਾਹੇ ਦੇ ਮੁਹਾਣੈ ਤੇ ਪੰਥ, ਸਿੱਖੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਅੱਜ ਖੜੀ ਹੈ।
ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਮੂਹਿਕ ਹੋਣੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੱਖ ਬਿੰਬ ਤੋਂ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਧੜੇ ਬੰਦੀ ਦੀ ਕੈਦ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕੌਮੀ ਇਤਿਹਾਸ ਤੋਂ ਕਦੇ ਵੀ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਸੰਵਾਰਨ ਅਤੇ ਸ਼ਿੰਗਾਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪਿਛਲੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਤੋਂ ਕਦੇ ਵੀ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਅਜੋਕੀ ਮਨੋਬਿਰਤੀ, ਲੀਡਰੀ, ਸਮਾਜਿਕ, ਧਾਰਮਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਕ, ਬੌਧਿਕ ਬਣਤਰ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ‘ਬਿਬੇਕ’ ਅਤੇ ‘ਸੁਤੰਤਰ ਸੁਰਤ ਦੀ ਆਤਮ ਸੁਰ’ ਨੂੰ ਆਤਮਾ ਵਹੀਣ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਵਿੱਚੋਂ ਪ੍ਰਭੁਤਾ ਸੰਪੰਨ ਸੁਨਹਿਰੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਆਸ ਰੱਖਣੀ ਸਿਵਾ ਮੂਰਖਤਾ ਤੋਂ ਹੋਰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ‘ਠਾਕੁਰ’ ‘ਦੁਆਰੇ’ ਦੇ ‘ਟਕਸਾਲੀ’ ‘ਬ੍ਰਹਮ-ਗਿਆਨੀ’ ਜਾਂ ‘ਅਕਾਲੀ’ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਆਤਮਾ ਵਿੱਚ ਜਿਉਂਦੇ ਜ਼ਮੀਰਦਾਰ, ਸੁਰਤ ਵਿੱਚ ਚਿੰਤਨ ਧਾਰੀ, ਖੰਡੇ ਦੀ ਧਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਬਿਬੇਕ ਨਾਲ ਨਿਕਲਦੀ ਕੂਟਨੀਤਕ ਰਾਜਨੀਤੱਗ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀਆਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਨਸਲਾਂ ਤਾਂ ਹੀ ਬਚ ਸਕਣ ਗੀਆਂ ਤੇ ‘ਖ਼ਾਲਸਾ’ ਬਣ ਕੇ ਜੀਓ ਸਕਣਗੀਆਂ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਕੌਮ ਦੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਸ ਕੌਮ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਬਣਾਉਣਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਅਸਫਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਅਸਫਲਤਾ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰਨ ਦੀ ਜੁਰਅਤ ਅਤੇ ਦਲੇਰੀ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਰਹੀਂ ਹੈ । ਜਿਸ ਦੀ ਘਾਟ ਸਦਕਾ ਆਲਮੀ ਸਿੱਖ ਸਮਾਜ ਨਮੋਸ਼ੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣਿਆਂ ਇਸ ਸਭ ਗੰਦ ਦੀ ਪਰਤ ਵਿੱਚੋਂ ਖੁਦ ਲਾਵਾ ਬਣ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਦੀ ਚਟੱਾਨੀ ਪਰਤ ਨੂੰ ਤੁਈ ਵਾਂਗ ਤੋੜ ਕੇ ਨਿਕਲਣ ਤੇ ਨਿੱਤਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਜੋਕੀ ਗੁਲਾਮ ਮਾਨਸੀਕਤਾ ਸਦਕਾ ਉਹ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਹੀ ਭੁੱਲ ਚੁਕਾ ਹੈ। ਨਿੱਤ ਨਵੇਂ ਚਮਤਕਾਰ ਲਈ ਮਨੋਬਿਰਤੀ ਅਤੇ ਆਸ ਦੀ ਪੱਧਰ ਤੋਂ ਲਾਰਾਂ ਟਪਕਾਈ ਇੱਧਰ ਉਧਰ ਟੱਕਰਾਂ ਮਾਰੀ ਰੁਲਦਾ ਫਿਰਦਾ ਹੈ।
ਪਿਛਲੇ 30 ਹੀ ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਤਾਂ ਪਿਛਲੇ 300 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ‘ਖ਼ਾਲਸਾ ਪੰਥ’ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਇਹੋ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਵੇਖਦਾ ਅਤੇ ਹੰਢਾਉਂਦਾ ਚਲਾ ਆ ਰਿਹਾ ਪਾਉਂਦਾ ਹਾਂ। ਇਹੋ ਵਜ੍ਹਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਥ ਸੰਘਰਸ਼ ਤਾਂ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਐਨ ਸਿਖਰ ਤਕ ਬਿਨਾਂ ਥੱਕੇ ਤੇ ਬਿਨਾ ਟੁੱਟੇ ਲੜਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਹਿਤ ਸਿਰੇ ਦੀਆਂ ਸ਼ਹਾਦਤਾਂ ਅਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜਦੋਂ ਐਨ ਸਿਖਰ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਰਾਜਨੀਤਕ ਫੈਸਲਿਆਂ ਦੀ ਫੈਸਲਾਕੁਨ ਘੜੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਲੀਡਰੀ ਅਤੇ ਜੱਥੇਬੰਦਕ ਤੌਰ ਤੇ ‘ਗੁਣਾ’ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹੀ ਗਲਤ ਪਾਸੇ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਦੀ ਥਾਂ ਤੇ ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਸੁੰਦਰ ਜੀ ਤੇ। ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਲਹਿਰ ਵੇਲੇ ਪ੍ਰਭੂ ਸੱਤਾ ਦੀ ਬਜਾਏ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਸੱਤਾ ਤੇ। 47 ਵੇਲੇ ਆਜ਼ਾਦ ਸਿੱਖ ਰਾਸ਼ਟਰ ਲੈਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਰਲੇਵੇ ਤੇ। 1950 ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਰਾਸ਼ਟਰ ਲਈ ਵੋਟ ਮੰਗ ਕੇ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਪੱਧਤੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਹਿਤ ਮੈਂਡੇਟ ਮਿਲ ਜਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਕਾਲੀਆਂ ਵਲੋਂ ਆਪਣੀ ‘ਗਿੱਲ’ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਵੀ ਹੇਠਾਂ ਡਿੱਗ ‘ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬੇ ਤੇ ਆ ਜਾਣਾ। ਧਰਮ ਯੁੱਧ ਮੋਰਚੇ ਵਾਲੇ ਅਨੰਦਪੁਰ ਮਤੇ ਤੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਸੱਤਾ ਤਕ ਡਿੱਗ ਜਾਣਾ। ਖ਼ਾਲਸਤਾਨ ਤੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਐਲਾਨ ਨਾਮੇ ਤੇ ਆ ਕੇ ਉਸ ਲਈ ਵੀ ਕੁਝ ਨਾ ਕਰਨਾ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦਲ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀਆਂ ਤੋਂ ਥਾਪੇ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਤੇ ਫਿਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਹੀ ਮਿਥੇ ਪੰਥਕ ਏਜੰਡੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥੀ ਕਤਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਭ ਕੁਝ ਲੁਟਾ ਅਤੇ ਭੁਲਾ ਕੇ ਨਵੰਬਰ ਚੁਰਾਸੀ ਨਿਮਿਤ ਦੁਕਾਨਦਾਰੀਆਂ ਪੱਧਰ ਤਕ ਸਿਮਟ ਕੇ ਤੇ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਸਜਾ ਦਿਵਾਉਣ ਤਕ ਕੌਮੀ ਸਰਮਾਏ ਤੇ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਾ ਦੇਣ ਤੇ ਲਿਆ ਕੇ ਖੜੋਤ ਪੈਦਾ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਸਭ ਦਾ ਸੱਚ ਪ੍ਰਤੱਖ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਜਾਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਹੁਣ ਸਿੱਖ ਇਸ ਕੁਰਾਹੇ ਤੇ, ਭੰਬਲਭੂਸੇ ਵਿੱਚ ਹਨ ਕਿ ‘ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਵਰਗੇ ਨਾ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰਨ ਵਰਗੇ’ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਹੀ ਤੋਰੀਏ ਜਾਂ ਅਰਥ ਹੀਣੇ ਆਮ ਆਦਮੀ ਦੀ ਪਿੱਠ ਤੇ ਸਵਾਰ ਹੋਈਏ ! ਜਾਂ ਕੌਮ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਘਾਣ ਕਰਵਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਉਸ ‘ਆਤਮਘਾਤੀ’ ਨਾਅਰੇ ਅਤੇ ਦਮਗਜੇ ਮਾਰੂ "ਮਾਨ” ਵਾਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦਾ ਹੀ ਲੜ ਫੜੀ ਰੱਖੀਏ ਜਿਹੜਾ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹੀ ‘ਅੱਗ ਲਾ ਕੇ ਝਾੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੜਨ’ ਦਾ ਆਦਤਨ ਕਿਰਦਾਰੀ ਬਣ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ ! ਜਾਂ ਅਜਿਹੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮੁੜ ਨਮੌਸ਼ੀਧਾਰੀ ਕੌਮੀ ਸੋਚ ਰਾਹੀਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਉਸੇ ‘ਅਕਾਲੀ ਮੱਕਾਰੀ’ ਲੀਡਰੀ ਨਾਲ ਹੀ ਜੁੜੇ ਰਹੀਏ ਜਿਹੜੀ ਮੁੱਢ ਕਦੀਮ ਤੋਂ ਪੰਥ ਨੂੰ ਹਰਾਉਂਦੀ ਤੇ ਆਪ ਸੱਤਾ ਧਾਰੀ ਬਣ ਕੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ‘ਨਸ਼ੇਧਾਰੀ’ ਬਣਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ‘ਪਾਪੀ ਰਾਜਨੀਤੀ’ ਦੀ ਕੌਮ ਘਾਤੀ ਸਿਖਰ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਵੀ ਸਮੁੱਚੀ ਕੌਮੀ ਵਿਵਸਥਾ ਮੰਡਲ ਤੇ ਸੱਤਾ ਧਾਰੀ ਬਣੀ ਚਲੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ! ‘ਕਮਾਊ ਰਾਜਨੀਤੀ’ ਦੀ ਇਹੋ ਸਿਖਰਲੀ ਪੰਥਕ ਸੋਚ ਬਣੀ ਪਈ ਹੈ ! ਕੀ ਇਹ ਹਾਲਾਤ ਅਤੇ ਤੱਥ ਇਸੇ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਕਿ ਜ਼ਾਹਿਰਾ ਤੌਰ ਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮੀ ਪੱਖ ਤੋਂ ਆਪਣੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਤੋਂ ਕਦੇ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਸਿੱਖਦੇ । ਸਿਖ ਕੌਮ ਦੀ ਧੜੇਬੰਦਕ ਪਕੜ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਵੰਡਵਾਦੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤ ਵਿੱਚ ਪੰਥ ਹਿਤ ਵਿੱਚ ਸੱਚ ਬਪਲਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਸੁਕਰਾਤ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਨਾਲ ਧੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਤੁਰਨ ਵਾਲਾ ਖ਼ਾਲਸਾ ਅਤੇ ‘ਖ਼ਾਲਸਾ ਪੰਥ’ ਮੁਕੰਮਲ ਤੌਰ ਤੇ ਇਕੱਲਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਧਰਮ ਦਲਾਲ ਬਣ ਕੇ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਆਗੂਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਦਾ ਸੀਰੀ ਬਣ ਵਿਚਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਆਪਣੀ ‘ਸਿੱਖੀ’ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਖ਼ਾਲਸਾ ਆਪਣੇ ‘ਪੰਥ’ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜਦ ਕਿ ਸੰਗਤ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਸਿੱਖੀ ਅਤੇ ਪੰਥ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦਾ ਦੰਭ ਭਰਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਤਿਗੁਰੂ ਨਾਨਕਾਂ ਤੇਰੇ ਸਿੱਖ ਵੀ "ਸਿਰਗੁੰਮ ਥੀਏ…”
ਰਾਜਨੀਤਗਤਾ ਦੀ ਪੱਧਰ ਤੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਫੈਸਲਾਕੁਨ ਘੜੀ ਤੇ ਇਹ ਗਲਤ ਨਿਰਨਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਧੜੇ ਬੰਦਕ ਪੱਧਰ ਤੇ ‘ਗਲਤ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ’ ਅਤੇ ਜੱਥੇਬੰਦਕ ਚੋਣ ਉਪਰ ਗਲਤ ‘ਗੁਣਾ’ ਪਾਉਣ ਦੇ 30 ਨਹੀਂ 300 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਲੰਮੀ ਦਾਸਤਾਨ ਹੈ! ਅਜਿਹੇ ਮਗਰ ਮੱਛੀ ਹਮਦਰਦ ਵਾਦੀ ਜਬਾੜੇ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਫਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਸਾਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਕੌਮੀ ਪੱਧਰ ਤੇ ਸਖ਼ਤ ਆਤਮ ਪੜਚੋਲ ਮਗਰੋਂ ਸੁਤੰਤਰ ਨਿਰਣੇ ਲੈ ਕੇ ਉਸ ਹਿੱਤ ਅੰਤਮ ਤੌਰ ਤੇ ਸਮੂਹਿਕ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਹੁਣ ਡਟਣ ਦੀ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਵਾਉਣ ਵਾਲੀ ਰਣ ਨੀਤੀ ਬਣਾ ਕੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਚੁਣਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦਾ ਕਦੇ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਬਣਨਾ। ਕੀ ਸੰਸਾਰ ਪੱਧਰ ਤੇ ਵਿਚਰ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਆਪਣੀ ਅਰਦਾਸ ਵਿੱਚ ‘ਮਤਿ ਉੱਚੀ’ ਅਤੇ ‘ਵਿਸਾਹ ਦਾਨ’, ‘ਭਰੋਸਾ ਦਾਨ’, ‘ਬਿਬੇਕ ਦਾਨ’ ਮੰਗਣ ਵਾਲਾ ‘ਖ਼ਾਲਸਾ’ ਅਤੇ ‘ਸਿੱਖ’ ਆਪਣੇ ਵਿਵੇਕ ਦੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਨਾਲ ਵਿਚਰ ਕੇ ਆਪਣੀ ਕੌਮ ਲਈ ਕੋਈ ਅਜ਼ਾਦਾਨਾਂ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਸਕੇਗਾ ?
ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਸ ਉੱਦਮ ਲਈ ਮੈਂ ਜ਼ਹਿਰ ਦਾ ਪਿਆਲਾ ਪੀ ਕੇ ਵੀ ਜਿਉਂਦਾ ਹਾਂ……
ਅਤਿੰਦਰ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਸਾਬਕਾ ਐਮ.ਪੀ.

ਗੱਦਾਰ ਕੌਣ ਤੇ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ? ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਦਾਖਾ

ਗੱਦਾਰ ਕੌਣ ਤੇ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ? 

ਗੱਦਾਰ ਕੌਣ ਤੇ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?

gwdfr kOx qy ikho ijhy hMudy hn ?

*-gwdfr iksy dy imwq nhIN hMudy. *-gwdfrF dIaF anykF iksmF hMudIaF hn.

*-gwdfrF ivwc AuzIk dI smrwQf nhIN hMudI. *-gwdfrF nMU sfDfrn lok nPrqF krdy hn.

*-ivkfs krdf bMdf gwdfr nhIN bx skdf. *-gwdfrF ivwc sLihnsLIlqf df gux nhIN hMudf.

*-gwdfr Kuwd nMU hukmrfn smJx lwg pYNdf hY. *-gwdfr afpxy mflk df vI vPfdfr nhIN hMudf.

*-gwdfr ivakqIaF dI afqmf mr cuwkI hMudI hY. *-gwdfr jdoN mrdy hn qF lok KusLIaF mnfAuNdy hn.

*-KflsqfnI sMGrsL gwdfrF krky hI Pyl hoieaf hY. *-josL qy hosL vflI rUh ivwc gwdfrI af hI nhIN skdI.

*-zf:sohx isMG pMQk kmytI gwdfrF ivwc hI afAuNdI hY. *-gwdfrF dy mflk vI gwdfrF qy pUrf ieqbfr nhIN krdy.

*-gwdfr nMU lokIN purfxy aKbfr qoN vwD kuwJ nhIN smJdy. *-gwdfrF dI jldI mOq leI sfDfrn lok iewCf rwKdy hn.

*-gwdfr nMU jd koeI Kuwl iml jfvy qF Aus nMU Brm ho jFdf hY ik ieh Aus dI Xogqf dy kfrn imlI hY.

*-gwdfr kol Xogqf dy aDfrq awgy vDx df rfh nhIN hMudf, awgy vwDx leI Auh gwdfr bx jFdf hY.

*-gwdfr leI iewk smF ieho ijhf vI af jFdf hY jdoN Aus nMU afpxy afp nfl vI nPrq ho jFdI hY.

*-pihlF kOm roNdI hY qy gwdfr hwsdf hY. iPr gwdfr roNdf hY qy kOm muskrf ky agFh lMG jFdI hY.

*-gwdfr nMU jdoN Aus dI kImq iml jFdI hY qF Auh horF nMU vI iesy rsqy qorn dI koisLsL krdf hY.

*-gwdfr Auh kmInf, nIc qy byasUlf ivakqI hMudf hY ijhVf kyvl srIrk pwDr qy ivcrdf hY.

*-gwdfr BfvyN ikMny hI pVHy ilKy ikAuN nf hox pr AunHF ny hor gwdfrF dy ieiqhfs nhIN pVHy hMudy.

*-gwdfr Auh hMudy hn ijhVy srkfrF kol nOkrIaF krdy hox aqy sLhIdF dy vfrs vI khfAux.

*-gwdfr dI sUJ BfvyN ikMnI vI iqwKI hovy pr Aus dI sUJ ivwc ieiqhfsk dUr aMdysLI nhIN hMudI.

*-gwdfrF nMU afqm iglfnI ho jFdI hY, ijs ivwc Auh afpxIaF njLrF c afp hI igr jFdf hY.

*-gwdfr dI siQqI ivDvf vrgI hMudI hY, ijs dy pqI dy mrn qy ivDvf iekwlI rih jFdI hY.

*-gwdfr afpxI gwdfrI nMU ‘PrjL’ jF ‘rfjnIqI’ kih ky shI iswD krn df Xqn krdy hn.

*-gwdfr sB qoN BYVI iksm df Auh hMudf hY ijs ny afpxI kOm dI afqmf nMU vlUMdiraf hovy.

*-ivakqI nMU ligaf nsLf qF Cwizaf jf skdf hY pr gwdfrI dI afdq nhIN CwzI jf skdI.

*-gwdfr nMU jF ieiqhfs smJ nhIN afieaf hMudf jF Aus ivwc smJx dI smrQf nhIN hMudI.

*-vPfdfr ivakqI nMU vPfdfrI pRgtfAux leI anykF mOky imldy hn pr gwdfr nMU nhIN.

*-gwdfr Auh hMudf hY, ijhVf Aus smyN DoKf dy jfvy jdoN Aus dI sB qoN vwD loV hMudI hY.

*-gwdfr Auh hMudf hY ijhVf dUsiraF nMU duwK dy ky afpxI BuwK imtfAux c ruwiJaf rhy.

*-gwdfr afpxI BfsLf df vI bVI bysLrmI nfl pRXog krdy hn.

*-gwdfr nMU ieiqhfs dI soJI nhIN hMudI ies leI Auh rul jFdf hY.

*-gwdfrF dy shfry cflbfjL hfkm afpxI hkUmq bxfeI rwKdy hn.

*-gwdfr Auh hMudf hY jo Brf mfrU jMg c afpixaF dy kql krdf hY.

*-pMjfbI bhfdr hn pr pMjfbIaF ivwc vI gwdfr bhuwq pYdf hoey hn.

*-gwdfr aMq nMU iekwlf rih jFdf hY, ieh siQqI bVI iBafnk hMudI hY.

*-bolx dI awq loV smyN ijhVf imwqr cuwp sfD lvy Auh gwdfr hMudf hY.

*-gwdfr Kuwd nMU ivkrI leI pysL krdf hY, muwl pYNdf hY, Auh ivwk jFdf hY.

*-gwdfr Auh ivakqI bxdy hn ijhnF dI sKsLIaq ivwc ivkfs ruwk jfvy.

*-gwdfr nfl ieiqhfs ivwc ikqy vI ‘mhfn’ sLbd df pRXog nhIN kIqf jFdf.

*-gwdfr Auh hMudf hY jo lok pwK df rOlf pfvy aqy rhy kfqlF dy mihlF ivwc.

*-gwdfr AuhnF lokF nMU nPrq krdf hY ijnHF nfl Aus ny gwdfrI kIqI hMudI hY.

*-ieiqhfsk sUJ dI Gft kfrn vI keI cMgy Bly ivakqI gwdfr bx jFdy hn.

*-gwdfr lok Kflsqfn dy nfary vI mfrdy hn aqy vqn cwkr vI lgfAuNdy hn.

*-gwdfr srIrk mOq qoN pihlF, kIqy mfVy kMmF nMU soc soc ky keI vfr mrdf hY.

*-gwdfr lok sMGrsL dy nfm qy rkmF iekTIaF krky afp hI Cwk Cwkf jFdy hn.

*-gwdfr nMU sB qoN vwD nPrq Auh krdy hn ijnHF ny Aus qoN Pfiedf ilaf hMudf hY.

*-gwdfr df asl AudysL mhfn bxn leI sfiraF nMU ipwCy Cwz awgy lMG jfxf hMudf hY.

prmjIq isMG syKoN (dfKf) pRDfn dl Kflsf alfieSs

510-774-5909

ਦਲ ਖਾਲਸਾ ਅਲਾਇੰਸ ਨੇ 8 ਜੂਨ ਦਿਨ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਸਨਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਵਿਖੇ ਖਾਲਸਤਾਨ ਦੇ ਝੰਡੇ ਝੁਲਾ ਕੇ ਸਲਾਮੀ ਦਿੱਤੀ

ਦਲ ਖਾਲਸਾ ਅਲਾਇੰਸ ਨੇ 8 ਜੂਨ ਦਿਨ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਸਨਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਵਿਖੇ 

ਜੂਨ 84 ਦੀ 30ਵੀਂ ਦੁਖਦਾਈ ਯਾਦ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੋਏ ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ ਮੌਕੇ ਖਾਲਸਤਾਨ ਦੇ ਝੰਡੇ ਝੁਲਾ ਕੇ ਸਲਾਮੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਖਾਲਸਤਾਨ ਦਾ ਬੈਨਰ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਖਾਲਸਤਾਨੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ।

ਦਲ ਖਾਲਸਾ ਅਲਾਇੰਸ ਨੇ 8 ਜੂਨ ਦਿਨ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਸਨਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਵਿਖੇ 

ਜੂਨ 84 ਦੀ 30ਵੀਂ ਦੁਖਦਾਈ ਯਾਦ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੋਏ ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ ਮੌਕੇ ਖਾਲਸਤਾਨ ਦੇ ਝੰਡੇ ਝੁਲਾ ਕੇ ਸਲਾਮੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਖਾਲਸਤਾਨ ਦਾ ਬੈਨਰ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਖਾਲਸਤਾਨੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ।

ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ 'ਚ 'ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ' ਛਾ ਚੁੱਕੀ 'ਕੁਆਰੀ ਬੀਬਾ' ਦੇ ਨਾਂ।

pMjfbI gfiekI ‘c ‘burI qrHF’ Cf cuwkI ‘kuafrI bIbI’ dy nF.

BfeI kuVIey[[[! bVI dyr qoN qyry vwloN gfiekI dy nFa 'qy pfeI jFdI kfvF rOlI nUM suxdf af irhf hF. koeI ivsLf nhIN Cwizaf qUM mF dIey DIey, gfAux vwloN. pihlF qF kMpnIaF vfly pwilEN pYsy dy ky afpdIaF cIjF dI msLhUrI krdy huMdy sI, pr qUM qF skUtrIaF, motr sfeIklF, trYktrF iewQoN qwk ik mobfeIl PonF dI vI muPLqo-muPLqI msLhUrI kr CwzI hY. afpxI gfiekI dy jOhr idKfAux dy nfl-nfl koeI ksr nhIN CwzI kuVIaF nUM 'mfsLUkF' drsfAux 'c vI! sMgIq qF rUh dI Kurfk mMinaf jFdY, pr Qozy vwloN proisaf jf irhf 'sMgIq' qF lokF dy mnF 'c pfry vrgf asr krdf njLr af irhf hY. mYN qF ieh vI suixaY ik qUM iewk aiDafpkf vI hYN. BfeI kuVIey[[[ aiDafpk qF afpxy ividafrQIaF leI afdrsL huMdY[[ qy qUM[[? qUM qF afpxy ividafrQIaF nUM afdrsLk gIq hI aijhy idwqy hn ik,

“mfiraf nf kr imws kfl imwqrf,

vy sfzy Gr ivwc pYNdI af lVfeI[[[.”

jy qyry ividafrQI qyrIaF pfeIaF 'lIhF' ‘qy qur pey qF pwQr ‘qy lkIr hY ik Auh kuJ hor bxn jF nf nbxn, pr ‘afdrsL’ afsLk jLrUr bx jfxgy. qUM qF afpxy gIqF rfhIN afpxIaF ividafrQxF nUM hI mfipaF qoN corI mobfeIl rwKky afpxy 'muMzy imwqrF' nfl luk-luk gwlF krn dIaF nsIhqF dy rhI hYN! qyry gIq qF AuhnF kuVIaF nUM bVI 'afdrsL' iswiKaf dy rhy hn ik jdoN quhfzf pRymI quhfnUM Pon kry, pr quhfzy Gr mihmfn afey hox qF 'sOrI rONg nMbr' kih ky PLon kwt ky bfd 'c afpxy 'ipafry' qoN mfPI vI mMgI jf skdI hY. kuVIaF nUM muMizaF dy brfbr df smfijk ruqbf iml irhY. jy muMzy mobfeIl PLon rwK skdy hn qF kuVIaF vI[[[. pr ieh vI jrUrI nhIN ik sfry muMzy vI 'afisLk-itwzy' hn. qy ieh vI jrUrI nhIN ik sfrIaF kuVIaF ny vI mobfeIl kol rwK ky mfipaF dIaF awKF 'c Gwtf pfAuxf hY.

bysLwk Qozf swiBafcfr dy syvk aKvfAux vflf luMg lfxf kwCF vjfAuNdf iPr irhf hovy ik, "vfh jI vfh, kuVI ny gfxy gOx vfly irkfrz bxfqy." pr ieh koeI pRfpqI nhIN ik gIq hI Auh gfey jfx, jo suxn vfilaF dIaF hI DIaF BYxF 'qy Aupwdr ZMg nfl lfgU hox. ivcfry lok qyry vwloN AuhnF dIaF hI DIaF BYxF nUM loPrF ijhIaF idKfAux vfly gIq suxky hI pqf nhIN ikhVI 'KusLI' 'c JMUmI jf rhy hn. mYnUM afpxy ipMz vfly blOr isAuN gvMqrI dI gwl Xfd af jFdI aY. Auh iqMn jxy Zwz-sfrMgI nfl ipMzF 'c gfAux krn jfieaf krdy sn. iksy bjLurg ny AuhnF nUM puwC ilaf ik "qusIN hr vyly bfhr qury rihMny E, lok QonUM pYsy-pUsy vI idMdy ny ik nhIN?" blOr isAuN df jvfb sI, "lokF nUM gOx lwgy BfvyN gflHF kwZ idAu, Auh qF Pyr vI vfh vfh krdy not vfr hI idMdy ny. asIN vI eyvyN eI krdy aF[[[ imrjLy df gOx suxfAux vyly jdoN hyk lfeIdI aY ik 'qyrI DI qF[[[ qurgI nfl mlMgF dy' qF jIhdy vwl nUM hwQ kr dyeIdY, Auh bfgo bfg ho jFdY. pr lokF nUM qF keI vfr ieh vI pqf nIN lwgdf ik jdoN AuhnF vwl hwQ krky khIdY qF ieh df mqlb qF iehI hoieaf ik qyrI DI mlMgF nfl qurgI." swcIN AuhI hfl aY lokF df, qusIN AuhnF hI lokF dIaF DIaF BYxF dI pq AuDyVn dy rfh qury hoey E, qy AuhI lok quhfzy 'pRsLMsk' bxky AuhnF hI gIqF 'qy qfVIaF mfrdy nhIN Qwkdy. ieh ikwDrlI mkbUlIaq hY ik kI Pysbuwk, kI afrkuwt sB pfsy qYnUM ‘swiBafcfr dy mwQy ‘qy sfZy cfr Puwtf dfg’ afid ivsLysLxF nfl invfijaf ipaY. gfiekI qF asl ‘c Auh huMdI hY, jo sfry BYxF BrfvF ‘c bYT ky vI suxI jf skdI hovy pr ijho ijhy ‘afdrsLk’ gIq qUM ‘AuWcry’ hn, sLfied qUM afpxI CotI BYx jF Brf kol bihky Kud vI nf sux skyN.

iesnUM CotI buwDI ikhf jfvy jF aMqF dI clfkI ik qUM 'bygmpurf' vsfAux vrgf gIq vI gf Diraf. sB jfxdy ny ik qyrf pirvfrk ipCokV inrMkfrI sMprdfey nfl juiVaf hoieaf hY. kI ieho ijhf vMzIaF pfAU gIq cMd pYisaF Kfqr gfAux lwigaF qUM iewk vfr vI nhIN soicaf ik qUM iewk inrMkfrI twbr nfl sbMiDq hox krky iswKI pRqI sLrDf ivsLvfsL rwKx vfilaF dy mnoN lih jfvyNgI? qUM Borf vI iKafl nhIN kIqf ik lok dubfrf iehI kihxgy ik ies qrHF dy vMzIaF pfAU gIq gvfAux ipwCy vI iksy dI sfijsL hY[[[! mYnUM nhIN lgdf ik qUM ijafdf isafxI vI hYN, jy isafxI huMdI qF ijs bygmpury nUM vsfAux bfry qUM grfrIaF mfr-mfr gfieaf hY, Aus bfry ieh qF pqf kr lYNdI ik bfxI ivwc bygmpurf sLbd dy arQ kI hn? jy hux qwk pqf nhIN lwgf qF hux sux lY[[[[. gurU arjn dyv jI ny sRI gurU gRMQ sfihb jI ivwc Bgq rivdfs jI dy 40 sLbd drjL kIqy hn. ijhnF df sFJf AupdysL nroey qy ivqkry rihq smfj dI sQfpnf, nfm ismrn rfhIN jfq-aiBmfnI lokF dy hMkfr nUM qoVnf aqy mnuwK qy pRmfqmf ivwc koeI aMqr nf hox bfry dwsxf hI hY. Bgq rvIdfs jI dI bfxI ivwcoN rfg gfAuVI df iewk sLbd hY ‘bygmpurf shr ko nfAu’. ijs ivwc Bgq jI ny aYsI avwsQf df ijLkr kIqf hY, jo pRmfqmf nfl iewk-imwk ho ky hI pRfpq kIqI jf skdI hY. ies afqimk avwsQf ivwc jdoN mnuwK pRBU pRmfqmf dy Byd smJ jfdf hY qF ies dunIaf dy sB iPLkr-PLfky muwk jFdy hn. Bgq rvIdfs jI ny ies avwsQf Bfv 'gLmF qoN rihq' avwsQf nUM 'bygmpurf' df nF idwqf hY aqy ‘shr’ qoN Bfv mnuwKf srIr hY. pr kfkI jIE[[! qusIN qF Bgq rvIdfs jI dy bygmpury nUM

“sux lE myrI gwl Brfvo,

gux gurU rvIdfs dy gfE,

nf hux afsy pfsy jfvo,

vwKrf pMQ clfAuxf ieaF.

sfry kr lE eykf, bygmpurf vsfAuxf ieaF.” vrgI qukbMdI ‘c kYd krky isrP imwtI-gfry jf iewtF qoN bxn vfly bygmpury nfl joV ky hI 'sImq' ijhf kr idwqf. kdy iekwlI bYT ky Bgq rivdfs jI dI bfxI dIaF iehnF pMgqIaF df arQ kwZ ky vyKIN,

iqAu iqAu sYl krih ijAu BfvY..

mhrm mhl n ko atkfvY..

kih rivdfs Klfs cmfrf..

jo hm shrI su mIq hmfrf..

BfeI bIbf[[[[ bhuq sohxf gfAunI eyN qUM, mfP krnf qYnUM BulyKy nfl hI bIbf kih igaF[[[ ieh lPjL qF suirMdr kOr, gurmIq bfvf, nirMdr bIbf vrgIaF gfiekfvF dy nfvF nfl hI sLoBdf hY, ijhnF nUM lok iewk PLnkfr vjoN hI siqkfr idMdy sn[[[ nf ik qyry vrgI gfAux vflI bIbI nUM hI afpxI supinaF dI rfxI smJ bYTdy hn. srsvqI rwj ky idafl hoeI aY qyry ‘qy. pr Auh vI vylf dUr nhIN jdoN srsvqI afpxf idwqf hoieaf qohPf QwpV mfr ky Kohx lwgI vI iJjkygI nhIN, ikAuNik afm hI ikhf jFdf hY ik ‘jdoN pRmfqmf idMdY qF Cwpr pfV ky idMdY qy jdoN KoNhdY qF QwpV mfr ky KoNhdY.’

gfiekf jIE! iewk kuVI ho ky kuVIaF dI hI smfijk ajLfdI AuWpr ijMnIaF bMidsLF qyry gIqF ny lfeIaF ny, AuhnF bdly mfipaF dIaF bMdsLF df isLkfr hoeIaF kuVIaF qYnUM asIsF nhIN dy rhIaF hoxgIaF. kuVIaF df vI ivcfrIaF df nwcx twpx nUM idl krdf huMdY qy ivafh sLfdIaF hI AuhnF dy ies cfa nUM pUrf krn df sbwb bxdy ny. pr quhfzy ‘afeIzIaf’ mfrkf gIqF ny qF lokF dy idmfgF ‘c hux qwk iehI qUiVaf hY ik ‘ikvyN nwc rhI kuVI nUM iesLfry mfrny’ ‘jy nwcdI dI bFh PVH leI[[[ Pyr kI ho igaf?’ ‘qYnUM igwDy ‘c nwcdI nUM cwk ky lYjF’ ‘myrf qyry nfl nwcx nUM idl krdY’ vgYrf vgYrf[[[ mYnUM nhIN lwgdf ik qUM vI jF Qozf luMg-lfxf iksy ‘hor’ nUM iejfjLq dyvoN ik quhfzI afpxI ‘skI BYx’ nwcdI hovy qy qusIN iksy nUM awK pwt ky dyKdy nUM vI brdfsLq kro[[[[ cwk ky iljfxf qF dUr dI gwl hY!          hux gwl kbwzI dI vI kr lYny aF[[[ bysLwk iKzfrI iksy vI iKwqy dy sLFqI dUq mMny jfdy hn. pr Qozy vwloN ivwZI Byz cfl jfxI ik kOzI iKzfrIaF dy afsLkI imjfjI vfly gIqF ny afm lokF dy mnF ivwc ieh gwl jrUr ibTfeI hovygI ik QoVHy-bhuqy zOly ijhy bxf ky hr iKzfrI hI kuafrIaF-kuVIaF ‘qy awK rwKdf hoAU[[ sLfied quhfzy gIqF ijvyN ik ‘iGE vFgUM lwgy qyrf ipafr sohxIey, nI mYnUM kOzI dy iKzfrI nUM’ suxky ivcfry kOzI iKzfrI vI Gr dIaF KurfkF Cwz ky tIikaF df afsrf lYx lwgy hox qy kuJ ku afsLkI ‘c glqfn ho ky afpxI msLUk dy ipafr nUM hI iGE smJI bYTy hox. pqf nhIN ikAuN iksy kbwzI iKzfrI ny vI aijhy byquky gIqF iKlfP afvfj ikAuN nhIN AuTfeI ik ‘asIN aYsy nhIN hF, sfzy Gr vI DIaF BYxF hn[[[ sfzf jLor dysL pMjfb jF sfzI mF Kyz df mfx vDfAux leI hY! nf ik kuVIaF nUM idKfAux leI!’ pMjfb ‘c qF kuVIaF pihlF hI kuwKF ‘c mfrIaF jf rhIaF hn. AuhnF leI hfa df nfarf mfrnf qF dUr dI gwl[[[ qUM qF AuhnF dy kqlyafm nUM hwlfsLyrI dyx dy rfh qurI peI aYN. Auh puwC ikvyN[[[[[ lY sux, ijhVy mfpy qyry jF qyry hor BYxF BrfvF vwloN gfey jFdy kuVIaF nUM ‘mfsLUkF’ drsfAux vfly gIq suxdy hoxgy, AuhnF mnF ivwc pfk-pivwqr soc vflIaF kuVIaF AuWpr vI sLwk dI sUeI itkidaF dyr nhIN lwgdI hovygI. qYnUM vI Xfd hoxY ik pMjfb ivwc iewk vfr ‘nYnI’ kors krky ivdysL jfx leI kuVIaF ivwc iewk Jwl ijhf Cfieaf hoieaf sI. ijhnIN idnIN pMjfb dy ipMz ipMz ‘coN kuVIaF cMzIgVH dy nYnI koicMg sYNtrF qoN nYnI dI ‘koicMg’ lY rhIaF sn. AuhnIN idnIN hI Qozy lfxy dy iewk gfiek sfbH df gIq afieaf sI ik:

"bYTjf buwlt Auwqy Cfl mfrky,

idloN vihm kwZ ky.

cMzIgVH JIl dI krfdUM qYnUM sYr,

afjIN tYm kwZky."

ijhVy mF ipAu dIaF shuM Kfx jogIaF isafxIaF DIaF vI cMzIgVH pVHdIaF hoxgIaF, Qozy gfiek lfxy dI swiBafcfr dI kIqI 'syvf' suxky iewk vfr qF AuhnF mfipaF dy idmfg vI jrUr suMn hoey hoxgy ik ikqy sfzI 'bIbI' vI iksy buwlt vfly nfl JIl dI sLYr krdI iPrdI, AuhnF dy DOly-Jfty 'c Kyh nf puafAuNdI iPrdI hovy? kflj, skUl qF ivwidaf dy mMdrF vjoN iKafl kIqy jFdy hn. pr QozI kuwJ vwD hI swiBafcfrk soc ny iehnF nUM vI afsLkI dy awzy bxf idwqY. ikhVf mF ipE hovygf jo QozI swiBafcfr dI syvf qoN pRBfivq ho ky afpxIaF DIaF nUM AuWc-ivwidaf leI iksy lfgly ksby jF sLihr ‘c vI Byjx dI ihMmq krygf? ikAuNik qusIN qF lokF dy idmfgF ‘c kMzy hI aijhy bIj idwqy hn ik kuVIaF nUM GroN bfhr kwZx qoN pihlF hr mfpf hjLfr vfr socygf. isafixaF df kQn hY ik jy quhfzy pwly koeI inwgr soc jF gux hY qF AusnUM vMzxf cfhIdf hY, qF jo isafxp df psfrf cfry pfsy ho sky.

ieh gwl mMnxXog hY ik qyry gly ‘c kuJ nf kuJ qF hY. pr asl PLfiedf Pyr sI, jy gly dI imTfs nUM lokF dy duwKF drdF, DIaF BYxF leI hfa df nfarf mfrn, BrUx hwiqaf, dfj dhyj, byrujLgfrI, iBRsLtfcfr afid smyq sYNkVy hI dndnfAuNdIaF iPrdIaF smfijk alfmqF iKlfPL vrqdI. qUM qF mF dIey DIey gfAux dy gux nUM skUlF ‘c afsLkI vfVn leI hI vrq rhI hYN. iewQy vI iewk gwl Xfd af geI[[[ iewk vfr dunIafdfrI qoN aiBwj ijhIaF mF-DI qurIaF jf rhIaF sn. awgoN gl ‘c lmkdI twlI df cIk-ichfVf puafeI iPrdf boqf, jfxI ik AUT af irhf sI. mF qy DI dovF nUM hI nhIN sI pqf ik jfnvr df nF kI hY, qy Auhdy gl ‘c kI hY? DI ny mF nUM puwiCaf, “mF ‘kI’ dy gl ‘c ‘kI’ af?” mF nUM vI jy pMjfb dy lokF vFgUM kuJ surq huMdI, Pyr hI dwsdI[[? Auh ivcfrI iTwT ijhI huMdI bolI, “cwl Gr cwlIey[[kuvylf hoeI jFdY[[[ ‘ieho ijihaF’ dy glF ‘c ‘ieho ijhy’ hI huMdy af.” Auh idn vI dUr nhIN hn, jy qusIN lokF dI DI-BYx ‘iewk’ krn vfly gOx-pfxI df KihVf nf Cwizaf qF lok vI ieh kihky pfsf vwt ilaf krngy ik jF qF bysLrmF ny sLrm dI loeI hI lfh CwzI hY, jF iPr ‘ieho ijihaF’ dy gilaF ‘coN ‘ieho ijhf’ gMdf pfxI hI inwklU. AumId hY ik myrIaF kmakl dIaF hwQ joV ky kIqIaF bynqIaF ‘qy jrUr gOr krogy. ijs idn lokF dy jLKmf ‘qy PYhf Drn vrgf koeI gIq qyry mUMhoN sunx nUM imilaf qF sLfied Aus idn qYnUM ‘afpxI BYx’ vrgI kihx df hOslf kr lvF[[[[[[ koeI lPLjLF dI vfD ‘Gft’ rih geI hovy qF lokF koloN mfPI mMgdf hF.

mndIp KurmI ihMmqpurf (lMzn)

khurmi13deep@yahoo.in