"ਅਸੀਂ ਕਿਧਰ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ।"

"ਅਸੀਂ ਕਿਧਰ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ।"

"ਅਸੀਂ ਕਿਧਰ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ।"

     ਇਕ ਵਾਰੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਕੈਪਟਨ ਲਾਟ ਮਰੈ ਨੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪੰਥ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਲਿਖਾਰੀ ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਭੰਗੂ ਨੂੰ ਪੁਛਿਆ ਕਿ ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਅਵਤਾਰੀ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਰੀਤ ਦੇ ਉਲਟ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜ ਭਾਗ ਕਿਉਂ ਨਾ ਦਿੱਤਾ ? ਭੰਗੂ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਘਾਹ ਧਰਤੀ ਵਿੱਚ ਆਪੇ ਉਘ ਖਲੋਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਂਇਸ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅੰਨ ਵੀ ਧਰਤੀ ਵਿੱਚ ਉਘਦਾ ਹੈ ਪਰ ਘਾਹ ਤੇ ਅੰਨ ਦੋਵੇਂ ਇਕੱਠੇ ਨਹੀਂ ਉਘ ਸਕਦੇ।
     ਇਸ ਕਰਕੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਤਾਂ ਕਿ ਇੱਥੇ ' ਖਾਲਸਾ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਕੀ ਫੌਜ' ਰੂਪੀ ਅੰਨ ਸਦੀਵੀ ਤੌਰ ਤੇ ਪਨਪ ਸਕੇ। ਖਾਲਸੇ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਫਸਲ ਨੂੰ ਹਰੀ ਭਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਉਬਲਦੀਆਂ ਦੇਗਾਂ, ਤੱਤੀਆਂ ਤਵੀਆਂ ,ਭੁਜਦੀਆਂ ਰੇਤਾਂ, ਲਿਸ਼ਕਦੀਆਂ ਤੇਗਾਂ,ਤਿੱਖੀਆਂ ਰੰਬੀਆਂ,ਚਰਖੜੀਆਂ , ਆਰਿਆਂ,ਨੇਜ਼ਿਆਂ , ਗੰਡਾਸਿਆਂ ,ਜੰਡਾਂ , ਭੱਠੀਆਂ, ਗੋਲੀਆਂ, ਤੋਪਾਂ , ਟੈਂਕਾਂ ਅੱਗੇ ਸਿਰ ਲਾ ਦਿੱਤੇ।
     ਸਾਡੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੇ ਮਹਾਨ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਕਰਕੇ ਜ਼ੁਲਮ , ਧੋਖੇ ਅਤੇ ਮਗਰੂਰੀਅਤ ਨੂੰ ਉਜਾੜ ਦਿੱਤਾ। ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਾਰਿਸ ਕਿਧਰ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਅੱਜ ਦਾ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨ ਆਪਣੇ ਵਿਰਸੇ, ਤਵਾਰੀਖ ਤੋਂ ਮੂੰਹ ਮੋੜੀ, ਕੇਸਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ਼ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ। ਇਹ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਨਿਰਾਦਰੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਦੀ ਬਖਸ਼ੀਸ਼ ਤੋਂ ਮਹਿਰੂਮ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਸਾਹਿਬਾਂ ਨਾਲ ਅਫ਼ਸੋਸ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਕਲਗ਼ੀਧਰ ਪਿਤਾ ਨੇ ਧਰਵਾਸ ਦਿੱਤਾ "ਕਬੀਰ ਸੰਤ ਮੂਏ, ਕਿਆ ਰੋਈਐ,ਜੋ ਆਪਣੇ ਗ੍ਰਿਹ ਜਾਏ।। ਰੋਵਹੁ ਸਾਕਤ ਬਾਪੁਰੇ, ਜੋ ਹਾਟੇ ਹਾਟ ਬਿਕਾਇ।।" ਹਜ਼ੂਰ ਦਾ ਬਚਨ ਸੀ ਕਿ ਅਫ਼ਸੋਸ ਕਰਨਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਕਰੋ ਜੋ ਪਤਿਤ ਹੋ ਗਏ ਹਨ, ਧਰਮ ਛੱਡ ਕੇ ਪਾਪ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਬਿਪਰਨ ਕੀ ਰੀਤ ਧਾਰਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗੁਰਮਤ ਦਾ ਉੱਤਮ ਪੰਥ ਤਿਆਗ ਕਰਕੇ ਕੁਰਾਹੇ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।